Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół pałacowo-parkowy - Zabytek.pl

zespół pałacowo-parkowy


pałac pocz. XIX w. Horodyszcze

Adres
Horodyszcze, Folwark 1A

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. bialski, gm. Wisznice

Jeden z najcenniejszych przykładów architektury rezydencjonalnej doby klasycyzmu w regionie autorstwa wybitnego arch.

Antonia Corazziego.

Historia

Wieś Horodyszcze powstała w sąsiedztwie wczesnośredniowiecznego grodziska, przy ważnym szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa przez Lublin do Brześcia, za czasów Zygmunta Augusta otrzymała prawa miejskie. W XVI w. była własnością kniaziów Połubińskich, którzy wznieśli tu zamek obronny. Następnie dobra przeszły do Dembińskich i Koniecpolskich, a od 1625 r. do Mikołaja Firleja, starosty lubelskiego. Jego wnuczka Anna Rysińska w k. XVII w. wniosła dobra Andrzejowi Potockiemu. W rękach tej rodziny pozostawały one niemal przez cały XVIII w. Za ich czasów powstało okazałe barokowe założenie rezydencjonalne, oddalone na południowy- zachód od miasteczka. Z masy spadkowej po Jerzym Michale Potockim Horodyszcze kupił w 1801 r. Michał Butler, który ok. 1809 r. sprzedał je Janowi Dionizemu Frankowskiemu, a ten w miejscu wcześniejszej (być może drewnianej) siedziby Potockich wzniósł ok. 1825 r. istniejący obecnie pałac zaprojektowany zapewne przez znanego architekta Antonia Corazziego i ozdobiony płaskorzeźbami Pawła Malińskiego. Horodyszcze odziedziczył po ojcu Julian Frankowski, następnie jego córka Anna wniosła ten majątek Julianowi Horodyskiemu. Ostatnim przedwojennym właścicielem był ich syn Julian. W 1915 Niemcy zajęli pałac na potrzeby armii, ograbiając z wyposażenia. W 1922 r. Julian Horodyski odbudował folwark i zabezpieczył przed ruiną pałac. Podczas II wojny w pałacu osiedliła się ponownie administracja niemiecka, pod koniec wojny wnętrze pałacu zostało częściowo spalone. Po II wojnie majątek upaństwowiono, w pałacu umieszczono szkołę, a następnie mieszkania i pomieszczenia gospodarcze. Przez wiele lat pałac pozostawał opuszczony i dewastowany. W 1983 r. zrujnowany zabytek kupili bracia Adam i Marian Osypiukowie, którzy podjęli kompleksowy remont pałacu (m.in. wymieniono kolumny portyku, więźbę i pokrycie dachu, tynki, stolarkę okienną i drzwiową).

Opis

Zespól pałacowy położony jest na południowy zachód od wsi. Pałac. Klasycystyczny. Elewacją frontową zwrócony na północny wschód. Wzniesiony na planie prostokąta, jednopiętrowy, częściowo podpiwniczony. Układ wnętrza symetryczny, w części środkowej dwu- w bocznych trzytraktowy. Na osi hall o ściętych narożach wewnętrznych, z przylegającą po lewej stronie klatką schodową, za hallem owalny salon z ryzalitem od ogrodu. Po bokach salonu po dwa pokoje w układzie amfiladowym. W trakcie frontowym dwa westybule przylegające do salonu i hallu (w pn.-zach. dodatkowa klatka schodowa) oraz dwa skrajne, 6-boczne pomieszczenia traktu środkowego, zryzalitowane w elewacjach bocznych. Na piętrze analogiczny układ pomieszczeń, z owalną salą balową nad salonem. Pałac murowany z cegły, otynkowany, nakryty dachem czterospadowym pod blachą (pierwotnie pod gontem). Elewacja frontowa siedmioosiowa, z nieznacznymi jednoosiowymi ryzalitami skrajnymi o narożach ujętych pseudorustyką. Na osi wgłębny portyk w wielkim porządku o czterech kolumnach jońskich, pod nim balkon na piętrze. Nad portykiem ścianka attykowa ze szczytem zamkniętym łukiem dwuspadowym (zrekonstruowana w sposób uproszczony). Otwory okienne i prostokątne zwieńczone gzymsami oraz na piętrze ryzalitów oraz zamknięte półkoliście, ujęte profilowanymi opaskami i ozdobione parami płaskorzeźbionych, uskrzydlonych geniuszów z wieńcami. Elewacja ogrodowa również siedmioosiowa, z półkolistym, trójosiowym ryzalitem opiętym jońskimi kolumnami i nakrytym półkopułą. Elewacje boczne pięcioosiowe, z trójbocznymi ryzalitami pośrodku. Wszystkie elewacje obiega profilowany gzyms kordonowy i wieńczy uproszczone belkowanie z gzymsem kroksztynowym. Parter elewacji ogrodowej pokryty pasowym boniowaniem. We wnętrzach pierwotnie znajdowała się bogata dekoracja architektoniczna, sztukatorska i malarska oraz kominki i piece (obecnie zachowana w stanie szczątkowym i częściowo zrekonstruowana). Park krajobrazowy współczesny pałacowi, przekształcony z wcześniejszego ogrodu geometrycznego, z częściowo zachowaną lipową aleją dojazdową i aleją grabową za pałacem, ze szpalerami i stawem w części południowo-wschodniej.

Zabytek niedostępny, własność prywatna.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 05-01-2016 r.