Najstarsza budowla w Helu. Dominanta przestrzenna w sylwecie miasta, doskonale wyeksponowana od strony morza. Obecna funkcja budowli - Muzeum Rybołówstwa - odzwierciedla podstawową, wielowiekową działalność mieszkańców miasta.

Historia

Kościół wzniesiony jako katolicki, parafialny. Od 1526 do 1945 r. w rękach ewangelickich. Najstarsza wzmianka o świątyni pochodzi z 1417 roku. W końcu XIV lub na początku XV w. wzniesiono prezbiterium z zakrystią, w XV w. korpus nawowy. Kościół miał także wieżę, na której do 1647 r. palono ogień, jako światło nawigacyjne dla statków. Budowla była wielokrotnie uszkadzana przez sztormy i remontowana. W 1732 r. postawiono murowaną fasadę i nową wieżę. W 1863 r., po kolejnym sztormie, rozebrano wieżę. W latach 1888-1889 r. korpus kościoła przebudowano w stylu neogotyckim. Założono wówczas nowy, poprzeczny dach, a na styku korpusu z prezbiterium postawiono drewnianą, ażurową wieżę. Po 1925 r. wieżę oszalowano deskami i przeniesiono nad kruchtę. Podczas II wojny światowej kościół został uszkodzony. W latach 1958-1959 odrestaurowany, wraz z budową nowej wieży, istniejącą do dzisiaj. W latach 1970-1972 budowlę zaadaptowano na Muzeum Rybołówstwa.

Opis

Położony w środkowej części Helu, obok portu, pomiędzy Bulwarem Nadmorskim i główną ulicą miasta - ul. Wiejską. Usytuowany na dwóch, nieregularnych działkach, ogrodzonych ceglanym murem. Oprócz kościoła, na posesji dawny cmentarz przykościelny, ob. miejsce ekspozycji plenerowej muzeum, dawny dom grabarza (z XVIII w., zrekonstruowany w 2007 r.), ob. kiosk muzealny i kostnica (zbudowana pomiędzy 1910 i 1930 r.), ob. budynek gospodarczy. Posesja sąsiaduje na pn. z plebanią, na pd. z Urzędem Miejskim. Kościół gotycki. Orientowany. Korpus murowany z cegły, szczyt zach. i wieża - drewniane. Korpus nawowy szeroki, dwunawowy, na planie prostokąta (sprawiający wrażenie transeptu), od wsch. trzyprzęsłowe, zamknięte trójbocznie prezbiterium. Przy prezbiterium od pn. prostokątna zakrystia, od pd. przedsionek. Przy korpusie od zach. wąska, prostokątna kruchta, nad nią kwadratowa wieża, z prześwitem - galerią widokową na ostatniej kondygnacji. Korpus i prezbiterium kryte jednakowej wysokości, dwuspadowymi dachami, wieża - dachem namiotowym. Na kalenicy prezbiterium wiatrowskaz (przeniesiony z wieży) w kształcie konika morskiego, prawdopodobnie z 1732 roku. Elewacje (znacznie przemurowane) gładkie, rozczłonkowane uskokowymi szkarpami i ostrołucznymi oknami. W oknach maswerki. Szczyty korpusu nawowego rozczłonkowane blendami. Wnętrze podzielone na dwie kondygnacje. Stropy belkowe. W zakrystii szafki wnękowe z metalowymi drzwiczkami i gotyckimi okuciami.

Zabytek dostępny. Muzeum Rybołówstwa, Odział Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku

Oprac. Beata Dygulska, OT NID w Gdańsku, 01.06.2015 r.