Augustyna z Wrocławia. Przykład obiektu uratowanego przed zniszczeniem poprzez jego przeniesienie z pierwotnego miejsca budowy.

Historia

Pierwotny kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP zbudowany został w 1576 r. we wsi Kościeliska, na pagórku górującym nad zabudową miejscowości. Miejscowość wzmiankowana już w XII w., parafia poświadczona w 1394 r.Budynek drewniany, konstrukcji zrębowej na podmurówce z kamienia, z dobudowaną na przełomie XVI i XVII wieku wieżą o samodzielnej konstrukcji słupowej. Odnowiony w 1878 roku. W protokołach kanoniczych z 1679 i 1687 r. opisano, że kościół posiadał: sześć okien, dwoje drzwi, ołtarz z desek przykryty obrusem pomalowany, ozdobioną ambonę,chorus, małe sprawne organy i małą zakrystię, w której stała komoda. W latach 1946-48 w Kościeliskach wybudowano nowy murowany kościół, adrewniana świątynia przestała być użytkowana. Wyposażenie przeniesiono do nowego kościoła, w częściowo zdewastowanym starym kościele zabudowano otwory po zdemontowanych drzwiach wejściowych głównych oraz drzwiach do kruchty i zakrystii. W latach 70. XX w. ówczesny proboszcz parafii p.w. św.Marii Magdaleny w Dobrodzieniu podjął zamysł utworzenia filii dobrodzieńskiej parafii w Gwoździanach i przeniesienia drewnianego kościoła z Kościelisk. W 1976 roku rozpoczęto proces translokacji kościoła wykonując jego inwentaryzację, znakowanie elementów oraz projekt ponownego wzniesienia. W 1978 roku kościół, jako filia parafii dobrodzieńskiej stanął w Gwoździanach, na sztucznie usypanym wzniesieniumającym jak najbardziej odzwierciedlać pierwotne położenie kościoła. Poświęcono go 26-05-1979 r., pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Stanowił filię parafii w Dobrodzieniu a od 1986 r. jest kościołem parafialnym. W 1982 r. parafia w Dobrodzieniu wyróżniona została nagrodą Ministra Kultury i Sztuki w konkursie na najlepszego użytkownika obiektu zabytkowego, za wzorowe użytkowanie kościoła w Gwoździanach i wierne odtworzenie pierwotnego zabytku.

Opis

Kościół wybudowany w pn. części wsi, po wsch. stronie drogi do miejscowości Dzielna (ul.Topolowa), na sztucznym wzniesieniu. Orientowany, konstrukcji zrębowej z wieżą o konstrukcji słupowej. Stropy drewniane, belkowe nad nawą, prezbiterium i zakrystią. Więźba dachowa wieszarowa z wyjątkiem zakrystii, nad którą więźba jętkowa. Nawa na planie wydłużonego prostokąta, prezbiterium zamknięte trójbocznie z wewnętrznym przejściem do prostokątnej zakrystii. Wieża na planie kwadratu, z wewnętrznymidrewnianymi schodami na pierwszą kondygnację na poziomie stropu nad nawą. Drabiniaste schody we wtórnie wydzielonym przedsionku wieży prowadzą na chór muzyczny wsparty na czterech słupach o prostym parapecie. Dach siodłowy nad nawą, pięciopołaciowy nad prezbiterium i trójpołaciowy nad zakrystią. Trójspadowe daszki nad wejściami. Wieża, o lekko nachylonych do wnętrza ośmiu słupach, usztywniona krzyżulcami, zwieńczona ośmiobocznym hełmem baniastym o konstrukcji z profilowanych desek. Nad nawą wieżyczka na sygnaturkę w formie ściętego ostrosłupa przykrytego baniastym hełmem. Dachy, ściany i wieżyczki pobite gontem. Wyposażenie kościoła współczesne. Z oryginalnej substancji zabytkowej zachowały się krzyże wieńczące hełmy wieży i wieżyczki na sygnaturkę oraz belka nad drzwiami wejściowymi z data 1576.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Kościół na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 14-12-2015 r.