XVI w. oraz ok. połowy tego stulecia. Modernizowany w 1 poł. XIX w.

Historia

Pierwszy kościół parafialny w Gryfowie powstał w 1252 r. Drewnianą budowlę zastąpiła murowana z kamienia, której wznoszenie zakończono w 1408 r. Nowy kościół uległ zniszczeniu podczas wojen husyckich w 1427 r. Został on odbudowany i powiększony na przełomie XV/XVI w. W roku 1512 przesklepiono nowo wzniesione prezbiterium oraz nawy boczne. W 1513 roku wzniesiono i zasklepiono wieżę. Dalsze prace miały miejsce w połowie wieku XVI: w 1542 wieża została podwyższona, od 1545 roku z inicjatywy Hansa Ulryka Schaffgotscha wznoszono kaplicę rodową Schaffgotschów oraz pomieszczoną nad nią lożę kolatorską. W 1551 roku dodano sklepienie nawy głównej, które w roku 1557 pokryte zostało sgraffitami autorstwa Dominica Dipara i Johannesa Dalbora. W 1561 roku podwyższono wieżę i zwieńczono ją miedzianym hełmem. Z wieku szesnastego pochodzi również zachodnia kruchta z zachowanymi sklepieniami krzyżowymi oraz wiodący do korpusu nawowego kamienny portal w południowej elewacji kościoła.

W latach 1603, 1621, 1624 i 1634 kościół niszczony był pożarami, prace rekonstrukcyjne i remontowe prowadzone były w latach 1604-1612, 1630, 1634-1635 i 1693-1697. W wieku XVIII dodano portyk południowy. Pomniejsze przebudowy i remonty prowadzono w latach 1702, 1724, 1839, 1925-26 (sgraffita nawy głównej, restaurowane negatywowo) oraz w roku 1956 i w latach 1977-78. W ostatnim czasie wymieniono pokrycie dachu.

Opis

Kościół usytuowany w północnej części miasta średniowiecznego. Utrzymany w stylu późnogotyckim, murowany z kamienia łamanego i ciosowego, orientowany, trójnawowy typu halowego z czteroprzęsłowym korpusem nawowym oraz krótkim, jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym pięciobocznie. Od zachodu kruchta na planie kwadratu, nad trzecim przęsłem nawy południowej kwadratowa wieża, na wysokości dwóch ostatnich kondygnacji przechodząca o ośmiobok. Do prezbiterium przyległa od południa dwuprzęsłowa kaplica grobowa; od północy do dobudowana zakrystia na planie wąskiego prostokąta. Bryła zwarta, monumentalna. Korpus nakryty dachem dwuspadowym; kruchta, portyk południowy oraz zamknięcie prezbiterium przekryte osobno. Elewacje tynkowane o boniowanych narożach i szkarpach, cokół z ciosów kamiennych. Otwory okienne elewacji wschodniej, korpusu nawowego, prezbiterium od strony południowej oraz górnych kondygnacji wieży - zamknięte półkoliście. W zamknięciu prezbiterium okna ostrołuczne, na wysokości trzeciej i czwartej kondygnacji wieży okna zamknięte odcinkowo. Wejście główne od południa w przyziemiu wieży, poprzedzone dostawionym wtórnie klasycystycznym portykiem oraz kamiennymi schodami i ujęte w ostrołukowy portal. Wewnątrz manierystyczny kamienny ołtarz główny z przedstawieniem Pasji autorstwa Paula Meynera (1606 r.), kamienna chrzcielnica z 1578 r., barokowa ambona z 1728 r. Zachowany także zespół epitafiów z XVI-XVIII w., m.in. na elewacjach kościoła oraz w kaplicy Schaffgotschów (kamienne, renesansowe epitafium właścicieli z lat 1585-87, przypisywane Hansowi Klintzschowi z Pirny). Obok kościoła budynek plebanii z 1531 r., kilkakrotnie przebudowywany.

Wnętrze kościoła dostępne w czasie nabożeństw.

Oprac. Piotr Roczek, 20.10.2014 r.