Usytowanie i opis

Stanowisko znajduje się na granicy mezoregionów: Równiny Świdnickiej i Obniżenia Podsu-deckiego. Jest zlokalizowane ponad 700 m na południowy zachód od drogi ze Świdnicy do Dzierżoniowa, w zakolu rzeki Piławy, na wysokości 240 - 245 m n.p.m.

Trójczłonowy gród został założony wzdłuż linii północ-północny wschód. Człony A i B mają zarysy zbliżone do kwadratu o boku 50 m. Części te są wyniesione 8-9 m ponad otaczający je teren i oddzielone fosą, która prawdopodobnie w okresie średniowiecza była zasilana przez rzekę Piławę. Człon C o wymiarach 108 x 200 ma zarys prostokąta o zaokrąglonych narożach i jest o 2 m niższy od członu B.

Historia

Gród w Grodziszczu założono na terenie plemiennym Ślężan prawdopodobnie w 2 poł. IX wieku. Wykorzystano przy tym pozostałości kamiennych konstrukcji wzniesionych przez lud-ność kultury łużyckiej. W 2 poł. X wieku założenie obronne zostało zniszczone, o czym świadczą odkryte w trakcie badań wykopaliskowych ślady pożaru i destrukcji wału. W XI-XII w. istniała w Grodziszczu kasztelania (przeniesiona później do Świdnicy), wymieniana w słynnej „srebrnej bulli” papieża Hadriana IV w 1155r. jako Gramolin. Archeolodzy nie stwier-dzili śladów osadnictwa z XIII wieku, a pozostałości z okresu późnego średniowiecza są na tyle nieliczne, że można je wiązać raczej z incydentalnym użytkowaniem tego terenu niż z jego zamieszkiwaniem.

Stan i wyniki badań

Pierwsze badania wykopaliskowe stanowiska w Grodziszczu przeprowadzono prawdopodob-nie już pod koniec XIX wieku. Nie zachowała się po nich dokumentacja. Istnieje tylko wzmianka Martina Treblina z 1906 roku o wykopaliskach. W 1960 r. badania sondażowe pro-wadził Janusz Kramarek. Ustalono wówczas, ze gród w Grodziszczu funkcjonował od X do XIII wieku i był założeniem trójczłonowym, w którego skład wchodziły: siedziba kasztelana, refugium i podgrodzie. Według Janusza Kramarka wały okalające gród wzniesiono z gliny. W latach 90. XX wieku podejmowano badania powierzchniowe, w wyniku których odkryto oprócz zabytków wczesnośredniowiecznych, również ułamki ceramiki kultury łużyckiej. Ko-lejne badania wykopaliskowe prowadzono w roku 2000 i 2001. Kierował nimi Artur Bogu-szewicz.. Zweryfikowano wówczas ustalenia zarówno dotyczące chronologii obiektu obron-nego, jak i funkcji poszczególnych jego członów. Uznano, że bliźniacze człony A i B są pozo-stałością grodu kasztelańskiego, a część C reliktem wcześniejszego grodu plemiennego. Zabu-dowa mieszkalno-gospodarcza, podobnie jak w wypadku podobnych założeń, była zlokalizo-wana przy wałach, majdan pozostawał niezabudowany.

Wśród zabytków odkrytych w trakcie badań, oprócz ceramiki, znaleziono: kamienie żarnowe, prażnice, osełki, kamień szlifierski, przęśliki (gliniane i kamienny), noże, haczyki do połowu ryb, elementy uzbrojenia i rzędu końskiego (ostrogi, grot, kółko od wędzidła), metalowe ozdoby (fragmenty kabłączka skroniowego(?) i sprzączki), przedmioty z kości i rogu (np. igła czy tzw. kolce/szydła/rylce kościane). Poza tym odkryto duże ilości kości zwierząt hodowla-nych, głównie bydła. Na podstawie tych znalezisk można określić czym zajmowali się miesz-kańcy grodu. Podstawą ich bytu była hodowla bydła i uprawa roli. Prawdopodobnie na wła-sny użytek zajmowali się garncarstwem, przędzalnictwem, rogowiarstwem i kościarstwem, być może również końcową obróbką metalurgiczną.

Zabytek jest dostępny i oznakowany. W pobliżu stanowiska nie przebiega żaden znakowany szlak turystyczny.

oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 27-07-2017 r.