jako kasztelania - gniazdo rodowe Panów z Pogorzeli. Była to siedziba rycerska prawdopodobnie związana z grodem Meristow (Osiek Grodkowski), który był także własnością Pogorzelów.

Relikt ten, zlokalizowany w dawnym obszarze tzw. Przesieki Śląskiej, jest ważnym elementem krajobrazu kulturowo-przyrodniczego brzeskiego regionu dorzecza Nysy Kłodzkiej, wzbogacającym naszą wiedzę o średniowiecznym osadnictwie, jego zasięgu i szczególnym charakterze strażniczo-obronnym.

Historia

Grodzisko znane było archeologom i lokalnym historykom od końca XIX wieku. Wówczas rozpoznanie obiektu wykonał O. Vug i określił go jako die Schanße in Michelau. Relikty grodziska były rozpoznawane przez archeologów M. Hellmicha w latach 20. XX w. oraz Z. Trudzika w 1961 r. Przeprowadzili oni tylko badania powierzchniowe, stwierdzając, że obiekt został prawie całkowicie zniszczony. W 1992 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził zespół pod kierunkiem P. Kubowa z Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. W wyniku tych badań archeolodzy określili chronologię grodziska na okres średniowieczny (XIV-XV w.) i nowożytny (XVI-XVIII w.). Pierwotnie była to siedziba rycerska posadowiona na zachód od Nysy Kłodzkiej, która była związana z dużym grodem Meristow. Zespół obronny w Michałowie był wielokrotnie przebudowywany. Z pierwotnego założenia pozostawiono wysoki nasyp, a po jego południowej stronie wybudowano pałac z kaplicą (obecnie kościół pw. Św. Jadwigi).

Opis

Lokalizacja. Grodzisko położone było na zachodniej terasie Nysy Kłodzkiej i jej dopływu Ptakowickiego Potoku., około 1,5 km na północ od koryta Nysy Kłodzkiej i nieistniejącego mostu przez który niegdyś wiodła droga do Niemodlina. Obiekt usytuowany jest w centralnej części wsi. Obecnie jest to zakrzaczony teren po północnej stronie kościoła pw. św. Jadwigi. Po zniwelowanej warowni pozostał tylko nasyp, który czytelnie rysuje się w obszarze przykościelnym. W środkowej części działki gruntowej nr 517.

Charakterystyka. Grodzisko stożkowate zlokalizowane na krawędzi zachodniej terasy Nysy Kłodzkiej, w pobliżu rozlewisk i mokradeł jej doliny, było w wiekach funkcjonowania obiektem trudno dostępnym. Ponieważ istniejący nasyp jest bardzo zdeformowany, trudno określić pierwotny kształt tej siedziby rycerskiej. Zapewne założenie miało formę owalnego nasypu otoczonego fosą i wałem. Obecnie w terenie czytelnie rysuje się wydłużony czworoboczny nasyp o wymiarach około 50x30 m oraz wysokości około 3-4 m, którego północną część stanowi ogród przykościelny, a południową budynek kościoła.

W latach 20. XX w. badania powierzchniowe przeprowadził Martin Hellmich, a w 1961 r. weryfikacyjne badania powierzchniowe wykonał Zbigniew Trudzik z Uniwersytetu Wrocławskiego. Potwierdzili oni istnienie wysokiego nasypu. Zniszczenie średniowiecznego obiektu obronnego, nastąpiło zapewne w XVI w., a całkowita niwelacja tego założenia obronnego miała miejsce podczas przebudów która mogła być elementem pierwotnej rezydencji rycerskiej, a następnie jego przebudowy w założenie pałacowe (w XVIII w.). Badacze w obszarze lekko wyniesionego nasypu przy kościele znaleźli kilkanaście fragmentów ceramiki toczonej datowanej na średniowiecze. W 1992 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził Piotr Kubów. Potwierdził on prawdopodobne miejsce lokalizacji grodziska, znalazł kilkadziesiąt ułamków naczyń glinianych, które datował na koniec XVI w. do XVIII w. Obecnie nasyp, który może być częścią reliktów dawnych budowli, jest porośnięty trawą i krzewami. W celu potwierdzenia lokalizacji i kształtu tego grodziska i dworu oraz ich umocnień obronnych, należy wykonać badania archeologiczne.

Dostępność. Teren ogólnie dostępny. Miejsce po grodzisku zlokalizowane jest bezpośrednio po północnej stronie budynku kościoła pw. św. Jadwigi, jako wysoki nasyp, pomiędzy murem otaczającym ogród kościelny, a jego ścianą.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 16.07.2021 r.