Chałupa i budynek bramny po remoncie i rewaloryzacji, z odsłoniętym szkieletem ryglowych ścian oraz zachowanymi elementami historycznej stolarki okiennej i drzwiowej oraz snycerki.

Historia

Chałupa wzniesiona ok. poł. XIX w., częściowo przemurowana w l. 10. XX w. (ściana frontowa) i kompleksowo remontowana (zrewaloryzowana) w latach 1997 - 2000. XIX-wieczną metrykę potwierdzają: forma architektoniczna z dachem naczółkowym, typ ryglowej konstrukcji ścian, konstrukcja stropów oraz więźby dachowej. W trakcie remontu na przełomie XX/XXI w. wymiano m.in. część konstrukcji ryglowej, przy zachowaniu historycznych przekrojów i techniki budowlanej.

Budynek bramny pochodzi z poł. XIX w., systematycznie konserwowany po 2000 r., łącznie z rekonstrukcja części zniszczonej podczas pożaru.

Pierwotnie dom (i zagroda) należała do rodziny Tiegs, która posiadała ok. 30 ha gospodarstwo o charakterze hodowlanym. Po 1945 r. mieszały tutaj dwie rodziny; obecnie własność prywatna - mieszkanie i agroturystyka.

Opis

Zagroda nr 66 zlokalizowana jest płd.-zachodniej części wsi, przy skrzyżowaniu dróg. Pierwotnie była to czworoboczna zagroda zamknięta (tzw. Vierkanthof), z chałupą w głębi podwórza i budynkami gospodarczymi wokół obejścia; obecnie nie zachował się wschodni budynek inwentarski.

Dom w typie szerokofrontowej chałupy, wniesiony w tradycyjnej konstrukcji ryglowej przez miejscowych cieśli, z historycznymi nawarstwieniami. Budynek założony na planie prostokąta o wymiarach ok. 21 x 12 m; front zwrócony w kierunku północnym (w stronę podwórza). Do wnętrza prowadzą obecnie trzy wejścia: dwa na osi krótkiej oraz w ścianie szczytowej zachodniej. Obiekt w formie leżącego prostopadłościanu, nakryty wysokim dachem naczółkowym. Jest to budynek parterowy (wys. ok. 2,6 m), częściowo podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem i strychem. Pierwotnie ściany wykonane były w konstrukcji szkieletowej (ryglowej), ze strychułowym (glinianym) wypełnieniem - obecnie ceglanym. Szkielet konstrukcyjny tworzą rytmicznie rozmieszczone słupy, osadzone dołem w podwalinie (na kamiennej podmurówce), górą spięte oczepem i połączone dwoma poziomami rygli; narożne kwatery stabilizowane ukośnymi zastrzałami. Pola międzyryglowe są tynkowane i bielone. Ściana frontowa przemurowana, tynkowana, boniowana. Dach o konstrukcji krokwiowo-jętkowej z płatwiami pośrednimi i podwójnymi podporami stolcowymi, o ręcznej obróbce budulca, z czytelnymi znakami ciesielskimi. Pokrycie dachu stanowi ceramiczna dachówka karpiówka, ułożona „w koronkę”. Stropy belkowo-gliniane, wyprawione na gładko i wyprowadzone na zewnątrz poza lico ścian. Elewacje o zróżnicowanych podziałach osiowych; frontowa 8-osiowa, rytmiczna. Elewacje ścian ryglowych akcentowane „rysunkiem” drewnianego (malowanego w kolorze ceglastym) szkieletu konstrukcyjnego, skontrastowanego z tynkowanymi i bielonymi polami międzyryglowymi. Wnętrze w układzie dwu i dwuipółtraktowym, z dwiema sieniami (główna na osi krótkiej). W trakcie frontowym znajdują się izby (pokoje), a w trakcie tylnym pozostałe izby, obszerna kuchnia, komora. W obrębie części pomieszczeń (na parterze i poddaszu) odsłonięta jest ryglowa konstrukcja ścian oraz belki stropowe. W kuchni zachował się historyczny, kaflowy trzon, a w sieni dekoracyjna posadzka z lastrico.

Budynek bramny - to dwuklepiskowa stodoła z przejazdem bramny pośrodku oraz czteroma sąsiekami. Budynek założony na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach ok. 39,5 x 9,5 m, parterowy, niepodpiwniczony, przykryty dachem czterospadowym z dymnikami. Ściany w konstrukcji ryglowej: szkielet z dębiny i daglezji, z wypełnieniem strychułowym (glinianym) i ceglanym, z odsłoniętym szkieletem oraz tynkowanymi polami międzyryglowymi. Dach o konstrukcji krokwiowow-płatwiowej, kryty współczesną dachówką zakładową i karpiówką. Elewacje o pierwotnej kompozycji i wystroju, z regularną siątką drewnianego szkieletu konstrukcyjnego. Ściany długie 3-osiowe, symetryczne.

Własność prywatna. Obiekt dostępny po uzgodnieniu z właścicielem. W zagrodzie (w budynku inwentarskim) działa izba regionalna.

Waldemar Witek, OT NID Szczecin, 22.10.2014 r.