Historia

Pierwsza wzmianka o wsi Głuponie pochodzi z 1404 r. Wieś była własnością szlachecką. W 1434 r. należała do Mikołaja Watta de Głuponie. Jego liczni spadkobiercy przyjęli w końcu XV w. nazwisko Głupońscy i dziedziczyli tę wieś do początku XVII w., kiedy na pewien czas przeszła w posiadanie Ostrorogów Lwowskich z pobliskiego Lwówka. Później właścicielami wsi byli Swinarscy herbu Poraj, Opalińscy herbu Łodzia oraz Węgorzewscy herbu Leszczyc. W 1717 wieś należała do Katarzyny z Dobijewskich Mąkowskiej. Za pośrednictwem małżeństwa jej córki Anny Mąkowskiej Głuponie stały się w 1736 r. własnością Jana z Pierzchna Koszutskiego herbu Leszczyc. W literaturze pojawiają się sie dwie informację na temat powstania barokowego dworu. Wg R. Linette barokowy dwór wybudowano dla późniejszego właściciela majątku, Józefa Urbanowskiego w 3 ćw. XVIII w. Badaczka zakłada, że powstał pomiędzy 1765 a 1778 rokiem. W opracowaniu „Barokowe dwory i pałace w Wielkopolsce” pod red. Mari Strzałko, powstanie dworu należy wiązać z Janem Koszuckim. Potem posiadłość kolejno przechodziła w ręce Święcickich, Sczanieckich i Kamińskich, by w końcu XIX w. stać się własnością niemieckiej rodziny Hardtów z Wąsowa. Jeszcze w XIX wieku budynek powiększono w części południowej. W latach 60 XX wieku był już mocno zdewastowany i częściowo opuszczony. W latach 1972-1973 został wyremontowany, przywrócono pierwotną bryłę budynkowi i zmieniono układ wnętrz w przyziemiu. W latach 1974-1976 przeprowadzono prace elewacyjne. W latach 90 XX wieku przystosowano dwór do funkcji budynku wielorodzinnego, wymieniono stolarkę okienną poddasza, uzupełniono pokrycie dachowe.

Opis

Głuponie, wieś usytuowana w powiecie nowotomyskim w gminie Kuślin, położona jest około 12 km na północny wschód od Nowego Tomyśla. Dwór znajduje się na zachodnim krańcu wsi, na terenie opadającym ku zachodowi.

Barokowy, alkierzowy dwór w Głuponiach zbudowany został około połowy XVIII w. zapewne w miejscu starszej budowli i przy częściowym wykorzystaniu jej fragmentów. W latach 70. XX w. na skutek przeprowadzonego remontu przebudowane zostało wnętrze budynku.

Dwór zbudowano z cegły, z użyciem kamienia polnego w partii fundamentów. Jest to budowla parterowa z mieszkalnym poddaszem, założona na prostokątnym rzucie. Zastosowano tutaj dach mansardowy i pokryto go dachówką karpiówką. Z obu stron do elewacji bocznych przylegają kwadratowe w rzucie, parterowe alkierze wysunięte nieco przed elewację frontową. Nakryte są płaskimi dachami zwieńczonymi pełnymi attykami. Forma alkierzy, o grubych murach pozbawionych pierwotnie jakichkolwiek otworów i wspartych na narożach przyporami, nasuwa skojarzenia z bastionami obronnego dworu. Dwór jest podpiwniczony z wyjątkiem alkierzy.

W wyniku remontów wnętrze obiektu straciło swój pierwotny podział. W jednym z alkierzy zachowało się sklepienie, pozostałe wnętrza zostały całkowicie przebudowane i z dawnego układu przetrwała jedynie sień na osi frotowego traktu. Wyremontowane elewacje budzą zastrzeżenia ze względu na niewłaściwie z podziałami wykonane tynki.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 10.12.2015 r.