Relikt w historycznym krajobrazie rzeki Drawy.

Historia

Młyn wzniesiony został w 1895 r., o czym świadczy datownik (i inicjały właściciela P.M.) w szczycie budynku oraz typ ryglowej konstrukcji ścian z krzyżującymi się zastrzałami - charakterystyczny dla obiektów z końca XIX w. Budynek posadowiono na miejscu XVIII-wiecznego młyna papierniczego oraz późniejszego młyna zbożowego i tartaku. Ówczesny młynarz posiadał również duże gospodarstwo rolne, o czym świadczy zabudowa zagrody: dom, budynki inwentarskie, stodoła, spichlerz. Młyn wodny działał w oparciu o napęd kołowy (nasiębierny), z zaporą spiętrzającą i trzema śluzami na rzece. Był to młyn zbożowy, przerabiający ok. 3-4 tony na dobę, pierwotnie wyposażony w złożenia kamieni, następnie wspomagany przez mlewniki walcowe. Przy młynie działał „bukownik” tj. budynek z urządzeniami do przerobu nasion gryki, koniczyny, jęczmienia oraz papiernia.

Po 1945 r. obiekt był użytkowany przez prywatnego młynarza, w 1953 r. upaństwowiony i przyłączony do PGR Cieszyno, następnie przejęty przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w Siemczynie i działał do 1985 r. W owym czasie młyn przerabiał ok. 3 ton zboża na dobę i produkował mąkę żytnią, pszenną i śrutę. Po zamknięciu produkcji, urządzenia przekazano do młyna w Złocieńcu, zaś koło młyńskie do elektrowni w Łobzie.

Obecnie budynek nieużytkowany, w stanie trwałej ruiny.

Opis

Młyn wodny zlokalizowany jest w północno-zachodniej części osady, bezpośrednio nad zachodnim brzegiem rzeki Drawy, w sąsiedztwie stopnia wodnego i spiętrzenia. Budynek wchodzi w skład kilkubudynkowej zagrody pomłyńskiej (nr 5), oddalonej ok. 200 m na północ od drogi wiejskiej.

Obiekt o zwartej bryle i jednorodnej funkcji przemysłowej, typowy dla wiejskich (tradycyjnych i niskotowarowych) młynów, wznoszonych od 2 poł. XIX w. Budynek bezstylowy, ale z zachowaną w całości oryginalną konstrukcją ryglową.

Młyn założony na planie prostokąta, o wymiarach 13 x 10 m; front zwrócony w podwórza i drogi dojazdowej. Pierwotnie do ściany południowej przylegał niewielki budynek (dom robotnika młyńskiego). Do wnętrza młyna prowadzą dwa wejścia: główne pośrodku ściany frontowej i boczne (do pom. pomocniczych) w ścianie południowej. Budynek o zwartej, prostopadłościennej bryle, trzy-kondygnacyjny, podpiwniczony, naryty płaskim dachem dwuspadowym; wysokość całkowita wynosi ok. 10,5 m - od frontu i 13,5 m - od strony rzeki.

Ściany wykonane w technice ryglowej, z ceglanym wypełnieniem, nietynkowane, z odsłoniętą konstrukcją drewnianą. Drewniany szkielet tworzy regularną kratownicę, wykonaną z rytmicznie rozmieszczonych słupów (18 x 20 cm), osadzonych dołem w podwalinach, górą spiętych oczepami i połączonych dwoma poziomami rygli (na III kondygnacji 1 poziom), a kwatery przynarożne wzmocnione krzyżującymi się zastrzałami. Wszystkie połączenia ciesielskie są kołkowane. Wypełnienie pól międzyryglowych stanowi fabryczna cegła ceramiczna, w układzie wozówkowym. Stropy drewniane, belkowe nagie, wsparte na wzdłużnym podciągu i trzech słupach. Więźba dachowa krokwiowo-płatwiowa, z krótkimi podporami stolcowymi, stabilizowana mieczami. Pokrycie stanowi papa asfaltowa, ułożona na zadeskowanych połaciach.

Wszystkie elewacje o pierwotnej kompozycji i wystroju, opartej na rytmie i ukształtowaniu drewnianej szachownicy konstrukcji ryglowej. Elewacje o regularnych podziałach osiowych: ściany długie 4-osiowe, ściany szczytowe 2-osiowe. Całość elewacji utrzymana w naturalnej kolorystyce budulca, tj. oparta na kontraście lekko czernionego, drewnianego szkieletu z ceglanym (ceramicznym) wypełnieniem pól międzyryglowych.

Rozplanowanie wnętrza nie wykazuje cech wtórnych: kondygnacje jedno lub dwuwnętrzne, ze śladami zamocowań po urządzeniach napędowych, przemiałowych i transmisyjnych.

Obiekt dostępny z zewnątrz: od strony rzeki i od podwórza - po uzgodnieniu z właścicielem posesji.

Oprac. Waldemar Witek, OT NID Szczecin, 31.10.2014 r.