Sanktuarium Maryjne, często odwiedzane przez wiernych i turystów zmierzających na Jasną Górę.

Historia

Wedle legendy w XVI wieku chłop orający pole znalazł maleńką figurkę Matki Bożej z Dzieciątkiem. Posążek cudownym sposobem wracał w miejsce, w którym został wyorany. Kolejni właściciele miejscowości fundowali w miejscu znalezienia najpierw kapliczkę słupową, potem drewnianą kaplicę, następnie kaplicę murowaną. W związku z rozwijającym się kultem cudownej figurki w r. 1615 Anna Dąbrowska sprowadziła dominikanów, oraz przeznaczyła fundusze na budowę klasztoru i świątyni. Budowa ruszyła w 1632 r. i trwała z przerwami aż do 1656 r. ze względu na problemy finansowe. Autorem projektu był zapewne pochodzący z Łowicza Fryderyk Leipert. Istniejąca murowana kaplica została wkomponowana w bryłę transeptu i stanowi jego południowe ramię. Umieszczono w niej okazały ołtarz, w którym znajduje się cudowna figurka. Wybudowana wspaniała barokowa świątynia była ”widna już z daleka na całą okolicę”. Budowa klasztoru rozpoczęła się w 1661 r., a zakończyła cztery lata później. Według gromadzonych przez zakonników zapisków za sprawą cudownej figurki MB dokonywało się wiele cudów, m.in. ozdrowień, wskrzeszeń, a sama MB kilkakrotnie ukazywała się wiernym. Sanktuarium szybko stało się popularnym miejscem pielgrzymkowym, odwiedzili je mi. synowie Zygmunta III Wazy, królowie polscy Jan Kazimierz i Władysław IV. Zespół klasztorny nie ulegał większym przekształceniom architektonicznym, bez strat ocalał w trakcie kolejnych wojen, a dominikanie rezydują w nim do dziś.

Opis

Barokowy zespół klasztorny dominikanów jest jednym z trzech zabytków sakralnych w Gidlach. Umiejscowiony został w centrum wsi. Składa się z orientowanego kościoła i przylegającego do niego od północy klasztoru. Na północnych wschód od kościoła położone są budynki gospodarcze i mieszkalne dla pielgrzymów, spośród których wyróżnia się zabytkowy drewniany spichlerz. W części południowej znajduje się plac pątniczy, sad, ogród i pole. Całość otoczona jest murowanym ogrodzeniem. Świątynię wzniesiono na planie krzyża łacińskiego. Zbudowana jest z cegły. Nadano jej formę trójnawowej bazyliki. Nawa główna wraz z transeptem przekryta dachem dwuspadowym, nawy boczne dachami pulpitowymi. Więźba dachowa drewniana, sklepienia kolebkowe ozdobione dekoracją w postaci stiuków tzw. lubelsko- kaliskim. Elewacje gładko otynkowano. Od strony zachodniej główne wejście flankowane dwoma wieżami i umieszczone w portalu z profilowanym gzymsem, nad którym znajduje się kartusz herbowy. Od północy do lewego ramienia transeptu i prezbiterium kościoła przylega budynek klasztorny. Ma wysokość dwóch kondygnacji, położony jest na rzucie prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym a w części najstarszej( bezpośrednio przylegającej do kościoła) pulpitowym. Sklepienia kolebkowe. Wnętrze kościoła wypełnia bogate wyposażenie. Najważniejszym miejscem w świątyni jest kaplica MB Gidelskiej. Oddziela ją od nawy rokokowa krata. W kaplicy umieszczony został bogato zdobiony barokowy architektoniczny ołtarz, w którego centrum znajduje się nisza z cudowną figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Naprzeciwko kaplicy MB Gidelskiej, w drugim końcu transeptu umiejscowiona jest kaplica św. Jacka. W kaplicy znajdują się ołtarze związane z kultem świętych wywodzących się z zakonu dominikanów: św. Jacka oraz św. Wincentego Fereriusza. Dominikanie gidelscy posiadają także relikwie św. Jacka. Rokokowy ołtarz główny powstał w 1796 r. , połączony jest ze stallami. W centralnej części umieszczono obraz ukazujący Wniebowzięcie NMP autorstwa M. Stachowicza. Poza wymienionymi wyżej w kościele znajduje się 8 ołtarzy. W czasie zwiedzania świątyni warto zwrócić także uwagę na rokokową ambonę, konfesjonały, prospekt organowy, cykl obrazów umieszczonych w prezbiterium opowiadający historię figurki MB, epitafia i tablice pamiątkowe na ścianach.

Sanktuarium czynne jest dla zwiedzających codziennie od 8.30 do 17.30. Kościół dostępny dla wiernych od 6.00 do 18.30.

Oprac. Anna Michalska, OT NID w Łodzi, 03.09.2014 r.