Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dworzec morski - Zabytek.pl

dworzec morski


infrastruktura kolejowa 1932 - 1934 Gdynia

Adres
Gdynia, Polska 1

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. Gdynia, gm. Gdynia

Cenny przykład modernistycznego budynku użyteczności publicznej.Harmonijne połączenie funkcji reprezentacyjnej i magazynowej.

Oszczędne operowanie środkami plastycznymi. Wartość historyczna - nowoczesny dworzec morski w polskim porcie Gdyni, obecnie jako symbol - Muzeum Emigracji.

Historia

Dworzec Morski zaprojektował w 1932 r. katowicki oddział berlińskiej spółki Dyckerhoff & Widmann. Prace budowlane prowadziła firma Skąpski, Wolski, Wiśniewski. Obiekt został oddany do użytku w dniu 8 grudnia 1933 roku. Uroczystego poświęcenia portu i dworca morskiego dokonał bp Okoniewski. Obecni byli na otwarciu: m.in. minister przemysłu i handlu Ferdynand Zarzycki, ministrowie: Józef Beck, Emil Kaliński, Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski, Władysław Marian Zawadzki, Kazimierz Papée oraz generał Gustaw Orlicz-Dreszer. Dworzec był bazą dla pasażerskiej floty transatlantyckiej "G-A-L obsługującej linie nowojorską i południowoamerykańską. Obiekt miał powierzchnię 2,5 tys. m² i wyposażony był we wszelkie urządzenia potrzebne do przyjmowania i odprawy pasażerów, posiadał bocznicę kolejową z torami znajdującymi się po obu stronach budynku przeznaczoną dla ruchu emigranckiego oraz magazyn tranzytowy. W okresie międzywojennym w gmachu dworca odbywały się niedzielne nabożeństwa dla pracowników portu i GUM w Gdyni oraz bale sylwestrowe. W czasie II wojny światowej dworzec został przystosowany do funkcji biurowych. Po zajęciu Gdyni - 14.09. 1939 r. z elewacji frontowej dworca usunięto polskie symbole: płaskorzeźby orłów i pamiątkowe tablice. 9.10.1943 r., w trakcie alianckich bombardowań portu, została zniszczona część hali pasażerskiej - północno-zachodni narożnik i ściana od strony Nabrzeża Francuskiego. Zostało to naprawione prowizorycznie, bowiem z powodu zniszczenia fundamentów w części budowli niemożliwe okazało się posadowienie żelbetowych elementów konstrukcji w pierwotnym kształcie i odtworzenie pierwotnej bryły budynku. Nie odtworzono lewego, górnego narożnika budynku. W holu brakowało galerii po lewej stronie od wejścia oraz asymetrię innych elementów wystroju i konstrukcji budowli. Po wojnie w gmachu mieścił się m.in. Kapitanat Portu oraz urząd pocztowo-telegraficzny. W tym czasie Dworzec Morski stał się nie pełnił swojej podstawowej funkcji ze względu na sytuację polityczną. Ruch pasażerski wznowiony został w drugiej połowie lat 50. XX w. W latach 70. XX w. w gmachu, obok obiektów służących do obsługi pasażerów, mieścił się Wydział Usług Żeglugowych Zarządu Portu Gdynia, Urząd Celny, Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny Gdynia 18, Biuro Portowe Morskiej Agencji w Gdyni, biuro firmy C. Hartwig oraz ekspedycja PKP.

Od wstrzymania liniowej żeglugi transatlantyckiej przez polskich armatorów w 1987 r. Dworzec Morski przestał pełnić swą pierwotną rolę i stał się biurowcem dla firm i instytucji portowych, a w części Magazynu Tranzytowego - magazynem.

W 2005 roku został zrealizowany projekt SEBTrans-Link, służący m.in. przygotowaniu koncepcji rewitalizacji Dworca Morskiego. Zawijające coraz częściej do Gdyni statki wycieczkowce wykorzystują obecnie Nabrzeża Holenderskie oraz Francuskie (zlokalizowane po obu stronach Dworca Morskiego) jako miejsce postoju w porcie.

Od czerwca 2009 r. w budynku znajdowało się biuro odpraw serwisu promowego do Helsinek oraz Travemünde armatora Finnlines.

W połowie 2015 r. otwarte zostanie w budynku Dworca Morskiego Muzeum Emigracji. Muzeum będzie gromadzić i prezentować zbiory dotyczące historii polskiej emigracji.

Opis

Dworzec Morski w Gdyni znajduje się przy Nabrzeżu Francuskim gdyńskiego portu przy placu Witolda Gombrowicza, w pobliżu kapitanatu portu Gdynia i Pomnika Ludziom Morza. Bryła budynku dwuczłonowa, zwarta, na planie prostokąta. Składa się z hali dworca oraz magazynu tranzytowego. Hala główna budynku zwana Halą Pasażerską (usytuowana od zachodniej strony) jest trzykondygnacyjna, pierwotnie była przykryta czworokątną cienkościenną kopułą żelbetową „Zeiss-Dywidag” zwieńczoną ostrosłupowym świetlikiem. Dworcowa hala mieściła kasy biletowe, informację, pocztę, przechowalnię bagażu, restauracje, poczekalnie oraz gabinety lekarskie. Od wschodu przylega do hali magazyn tranzytowy - obiekt dwukondygnacyjny o żelbetowej konstrukcji ramowej. Górna kondygnacja przekryta dziesięcioprzęsłowym dachem łukowym - pierwotnie pełniła funkcję holu, dolna stanowiła przechowalnię bagażu. Elewacja frontowa (zachodnia) hali dworcowej posiada bezokienne szerokie naroża, które obejmują wertykalnie dwie górne, przeszklone kondygnacje. Ta partia elewacji jest rozczłonkowana filarami międzyokiennymi wyciągniętymi ponad krawędź gzymsu koronującego. Przyziemie zostało odcięte horyzontalnie masywnym zadaszeniem oraz podkreślone schodami na całej szerokości fasady. Elewacje północna i południowa pierwotnie były identyczne, zakomponowane horyzontalnie w formie trzech pasów wąskich okien, z przyziemiem odciętym od wyższych partii dachem nad rampami. W narożach zachodnich dominowały wertykalne, wychodzące ponad dach płytkie wykusze z masztami. Po uszkodzeniach budynku powstałych podczas II wojny światowej nie odbudowano narożnika południowo-zachodniego. Część wschodnią ,czyli magazyn tranzytowy o konstrukcji szkieletowej czytelny rysunek konstrukcji - widoczny w elewacjach podłużnych oraz pas okien pod górną krawędzią kondygnacji przyziemia. W elewacji północnej dzięki cofnięciu od lica wyższej kondygnacji otrzymano galerię zakończoną w narożu północno-wschodnim klata schodową. Wnętrze otrzymało formę centralnego hallu z obiegającą go galerią dostępną z reprezentacyjnych schodów. W maju 2013 r. rozpoczęto remont i adaptację obiektu na potrzeby Muzeum Emigracji, na frontową elewację wróciły płaskorzeźby orłów. Jednocześnie zmianie uległa elewacja południowo-zachodnia - dotychczasową konstrukcję zastąpiła szklana tafla. Wzniesiono także stalową konstrukcję oryginalnego punktu widokowego - przeszklonego tunelu wychodzącego z Magazynu Tranzytowego.

Zabytek dostępny w godzinach pracy Muzeum Emigracji.

Oprac. Dorota Hryszkiewicz-Kahlau, OT NID w Gdańsku, 06.11.2014 r.

Rodzaj: infrastruktura kolejowa

Styl architektoniczny: modernistyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BK.42261, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BK.297771