Historia

Słodownia zlokalizowana jest na Zamczysku - w miejscu, w którym dawniej znajdował się wczesnośredniowieczny gród gdański, a następnie zamek krzyżacki, rozebrany przez Gdańszczan po 1454 r. Niezagospodarowany teren do połowy XVII w. był dzierżawiony rzemieślnikom m.in. pod warsztaty smolarskie, farbiarnie, garbarnie. Na zlecenie miasta w 1648 r. gdański budowniczy Georg Strakowski opracował dla tego obszaru plan regulacji. Wkrótce zostały wytyczone ulice, m.in. Rycerska (Rittergasse), Czopowa (Zapfengasse) i nastąpiło wydzielenie parcel. Do końcu XVII w. większa część gruntów była sprzedana.

Prawdopodobnie już od lat 70-tych XVII wieku w rejonie ulic Rycerskiej i Czopowej funkcjonował browar. Około 1700 r. obejmował on posesje przy ul. Rycerskiej 9, 10 oraz Czopowej 5 (właściciel Georg Garhold lub Gerthold).

W 1760 r. George Klingbell wybudował przy ul. Czopowej zachowany do dzisiaj nowy spichlerz słodowy, co potwierdza tablica umieszczona w fasadzie. W 1762 r. browar wraz z nową słodownią zakupił Adolph-Ludwig Marck; w latach 1792-1834 browar nosił nazwę F. J. Stolle i pozostawał w rękach Friedricha Jacoba Stolle i jego rodziny. W 1834 r. nazwa browaru zmieniła się na J. Witt-Brauerei (właściciel Jacob Witt oraz spadkobiercy, rodzina Glaubitz) i pod tą nazwą browar funkcjonował do 1909 roku, zajmując posesje przy ul. Czopowej 3-5 i ul. Rycerskiej 7-12. W 1909 r. browar został przekształcony w firmę Alte Schloßbrauerei G.m.b.H, w 1913 r. właścicielem został Danziger Aktien-Bierbrauerei (browar w Kuźniczkach), który wkrótce zamknął produkcję piwa w starym zespole. Słodownia została wydzierżawiona firmom handlowym na składy i kantory - funkcję tę pełniła do 1945 r. Przy ul. Rycerskej 7-8 powstała w 1916 r. Danziger Brotfabrik (Gdańska Fabryka Chleba), a przy Rycerskiej 10 w 1942 r. Paul Voigt otworzył restaurację Zum Schloßbrau.

Po wojnie budynek słodowni przeszedł na własność Skarbu Państwa, mieścił drobne zakłady rzemieślnicze i magazyny; obecnie od kilku lat trwa jego remont.

Opis

Słodownia należy do dawnego browaru, położonego między ulicami Rycerską, Czopową i Dylinki na Zamczysku. Znajduje się w północnej pierzei ul. Czopowej, od zachodu przylega do niej współczesna dwukondygnacyjna przybudówka, od wschodu brama wjazdowa na dziedziniec browaru.

Obiekt późnobarokowy, wolno stojący, usytuowany szczytowo do ulicy. Bryła zwarta, oparta na planie trapezu, czterokondygnacyjna z dwukondygnacyjnym poddaszem, nakryta dachem mansardowym, podpiwniczona i połączona z piwnicami pod dziedzińcem i pod budynkiem przy ul. Rycerskiej. Obiekt murowany z cegły (ściany parteru grubości ok. 60 cm), w części partii cokołowej ciosany granit, sklepienia piwnic kolebkowe, stropy drewniane belkowe, więźba dachowa drewniana, dach mansardowy ceramiczny.

Elewacje ceglane, otwory okienne i drzwiowe pierwotnie domknięte łukami koszowymi, wtórnie - odcinkowymi lub płaskimi; parapety ceglane. Elewacje szczytowe (południowa i północna) symetryczne, czteroosiowe, zwieńczone barokowymi szczytami. Przy elewacji wschodniej zewnętrzny komin murowany z cegły, w górnej części wzmocniony opaskami stalowymi.

W elewacji frontowej (południowej) w parterze dwa zaślepione otwory drzwiowe, ponad środkowym prostokątna tablica z piaskowca z napisem: „DAS NEUE MALZ=HAUS G. K. ANNO 1760”. Szczyt zwieńczony trójkątnym naczółkiem, do niedawna osadzona była w nim chorągiewka z napisem „G.K. ANNO 1760”. Na osi środkowej i po zewnętrznych stronach osi skrajnych w poziomach stropów kute ozdobne kotwy.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Teofila Lebiedź-Gruda, OT NID w Gdańsku,17-11-2014 r.