XVII w.

Historia

Przed r. 1613 na parceli znajdował się dom z łaźnią. W 1613 nabył ją Jost von Enden, który w l. 1438-40 przebudował dom w trzykondygnacyjną kamienicę z okazałą fasadą (przypisywana rzeźbiarzowi Wilhelmowi Richterowi). W poł. XVIII w. właścicielem nieruchomości był Peter Bentzmann, za jego czasów zbudowano rokokowe przedproże (dzieło rzeźbiarza J. H. Meissnera) a w wysokiej sieni wzniesiono nową klatkę schodową z antresolą. Od 1790 r. właścicielem kamienicy był lekarz Nathanael Berendt i jego spadkobiercy (aż do 1909 r.). Od 1909 r. kamienica nr 1 wraz z nr 2 i Tkacką nr 28-30 należała do firmy (S. F. Sohr). Wówczas przebudowano i scalono pięć kamienic w duży obiekt handlowo-usługowy z restauracją, piwiarnią i magazynem meblowym, zachowując zabytkową fasadę. Kamienica jako jedna z nielicznych przy ul. Piwnej przetrwała działania wojenne 1945 r. Projekt odbudowy całego narożnego kompleksu na potrzeby gdańskiego rzemiosła opracował arch. M. Bojakowski, całość zrealizowano w latach 1948-1950. Renowacja fasady miała miejsce w latach 1983-84 i w latach 2005-2006 (B. i L. Brzuskiewiczowie). Przedproże remontowano w 1993 r. Zwyczajowo kamienica nazywana jest Domem Schluetera St., ale ta atrybucja nie ma podstaw, ani w odniesieniu do własności domu, ani do autorstwa fasady.

Opis

Kamienica usytuowana w zachodniej części ul. Piwnej, w jej zwartej południowej pierzei. Fasada zwrócona w kierunku północnym, poprzedzona przedprożem obejmującym również sąsiedni dom nr 2. Kamienica wczesnobarokowa z fasadą z elementami manierystyczno-barokowymi oraz rokokowym przedprożem. Pierwotny plan budynku, słabo już czytelny po przebudowie i funkcjonalnym scaleniu kilku kamienic. W poł. XIX w. dom miał rzut nieregularnego prostokąta węższego od frontu i był płytszy niż sąsiedni, pod nr 2. Bryła trzykondygnacyjna z dwupoziomowymi piwnicami i dwoma kondygnacjami poddasza. Dach dwuspadowy w strefie szczytu, w partii środkowej wypłaszczony (ze świetlikami. Kamienica wzniesiona z cegły, portal, przedproże i detal fasady wykonany w kamieniu. W części naziemnej stropy ceramiczne, w piwnicy sklepienie kolebkowe z lunetami. Dach monolityczny o konstrukcji żelbetowej, kryty papą i dachówką. Fasada polichromowana, trzykondygnacyjna i trzyosiowa, zwieńczona wysokim szczytem, podzielona wąskimi fryzami międzykondygnacyjnymi. Prostokątne okna osadzone w oprofilowanych obramieniach, nad nimi odcinkowo zamknięte wnęki o łukach zaakcentowanych trzema klińcami, na węgarach medaliony z główkami i ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Pole szczytu podzielone na dwie kondygnacje, krawędzie ujęte falistą linią esownic i wolut, w zwieńczeniu naczółek z datą 1640 i figura stojącego lwa. Portal o łuku koszowym ujęty filarkami z niszami (od r. 1848 bez figur), ponad nimi półfigury atlantów podpierające belkowanie. Ponad belkowaniem, na gzymsie leżąca postać personifikująca Wiarę, w przyłuczach Miłosierdzie i Miłość (między nimi owalna tarcza z herbem Gdańska), a w osiach skrajnych figury Sprawiedliwości i Pobożności (wszystkie są kopiami odlanymi w betonie). Przedproże z kamienną balustradą (nieregularne płyty zdobione motywem starożytnych ruin), słupkami i kutą poręczą. Wnętrze przebudowane w XX w., pozbawione historycznego wystroju.

Zabytek dostępny.

Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 21.10.2014 r.