Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Brama św. Ducha - Zabytek.pl

Brama św. Ducha


mur obronny XV w. Gdańsk

Adres
Gdańsk, Długie Pobrzeże 18

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. Gdańsk, gm. Gdańsk

Brama Św. Ducha stanowi istotny element ciągu bram wodnych zamykających dostęp do miasta od strony Motławy.

W skali urbanistycznej stanowi ważny element średniowiecznego układu i akcent w panoramie miasta.

Historia

Brama Świętego Ducha została zbudowana w ok. poł. XV w., ale możliwe jest że początki swe miała jeszcze w 3 ćw. XIV w. Jej skromna forma bramy-domu znajduje analogia w Bramie Krowiej i Bramie Świętojańskiej. W XVII, a najprawdopodobniej już w XVI w. brama utraciła swą pierwotną funkcję i stała się obiektem mieszkalnym; jej wnętrze było wielokrotnie przebudowywane. Przekazy ikonograficzne z 2 ćw. XIX w. ukazują już bramę jako dom mieszkalny o jednolitym rytmie dużych prostokątnych okien, wyróżniający się jedynie łukowym przelotem i wysunięciem przed lico zasadniczej zabudowy. Plan Buhsego z lat 1866-69 uwidacznia podział na dwie nieruchomości: południową z adresem Długie Pobrzeże 9 i północną - Św. Ducha 71a), co znajduje odzwierciedlenie w odmiennie opracowanych połaciach dachowych (fotografie z 4 ćw. XIX w.). W 1945 r. Brama Św. Ducha został bardzo mocno zniszczony, zabezpieczenie ruin miało miejsce w 1957 r. i wówczas powstał wstępny projekt rekonstrukcji (proj. S. Bobiński), którego jednak nie zrealizowano. Dopiero w latach 1985-87 r. brama została odbudowana; wobec braku przekazów ikonograficznych i dużego zniszczenia obiektu, nie można nazwać tych działań rekonstrukcją.

Opis

Brama usytuowana na wschodnim zamknięciu ul. Świętego Ducha, kalenicowo w stosunku do linii nabrzeża Motławy; poprzez przelot bramny łączy przejściem pieszym ul. Św. Ducha z Długim Pobrzeżem; równolegle do jej zach. elewacji dochodzą ul. Bosmańska i Mydlarska. Obiekt odbudowany z wykorzystaniem gotyckich reliktów w przyziemia; w bryle i detalu nawiązania do gdańskich gotyckich bram wodnych. Brama wzniesiona na planie wydłużonego, nieregularnego prostokąta, trzykondygnacyjna z wysokim dwuspadowym dachem zakończonym szczytami (w obu połaciach po trzy lukarny); w przyziemiu, na osi, przesklepiony przejazd bramny. Ściany zbudowane z cegły, dach kryty dachówką ceramiczną (holenderka); stolarka drewniana współczesna. Fasada (elewacja wschodnia) siedmioosiowa, na osi fasady dwułuczna, ostrołukowa, oprofilowana blenda biegnąca przez trzy kondygnacje, w przyziemiu dość niski przejazd bramny zamknięty łukiem odcinkowym, otwory okienne prostokątne, w zwieńczeniu fasady malowany fryz z graficznym motywem stylizowanych maswerków (fryz obiega wszystkie elewacje). Elewacje boczne jednoosiowe, w dużym stopniu przesłonięte sąsiednią zabudową; szczyt płaski, jednoosiowy z ostrołukową blendą i czterema prostopadłościennymi sterczynami. Elewacja zachodnia powtarza podziały fasady, główne wejście do budynku w pierwszej osi od pn. Lico tylnej elewacji, w swej części pn., zachowało niewielkie fragmenty oryginalnego muru. Układ wnętrza współczesny.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 19-11-2015 r.

Rodzaj: mur obronny

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BL.15032, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BL.33580