Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego - Zabytek.pl

galeria zdjęć obiektu Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego

Światowe Dziedzictwo 3900 - 1600 p.n.e. Sudół

Adres
Sudół

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. ostrowiecki, gm. Bodzechów

Decyzją Komitetu Światowego Dziedzictwa dobro zostało wpisane na Listę w 2019 r.  

Krótki opis

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego (w skrócie: Krzemionki) znajduje się na północno-wschodnim skraju Gór Świętokrzyskich w centralnej Polsce po obu stronach rzeki Kamiennej. Jest to dobro seryjne składające się z czterech części składowych: głównego pola górniczego Krzemionki Opatowskie, dwóch mniejszych pól górniczych o nazwie Borownia i Korycizna, leżących na tej samej strukturze geologicznej, oraz prehistorycznej stałej osady górniczej o nazwie Gawroniec; w tym miejscu odbywała się końcowa obróbka pochodzących z kopalni, wstępnie przygotowanych krzemieni, które następnie trafiały do dystrybucji. Dobro datowane jest na okres od roku 3900 do roku 1600 p.n.e. (od neolitu do wczesnej epoki brązu) i jest jednym z największych znanych kompleksów tego typu. Stanowi ono również jedyny znany obecnie najbardziej kompletny i całkowicie czytelny społeczno-techniczny przykład prehistorycznego wydobycia i obróbki krzemienia, zarazem prezentując niezwykle szeroką gamę pradawnych technik eksploatacji krzemienia w obrębie jednego obszaru wydobywczego. Znajdują się tam również wielkie komory kopalniane o powierzchni ponad 500 m2, które nie występują w żadnym innym miejscu tego typu na świecie. Co więcej, wydobywano tutaj jedyny w swoim rodzaju minerał – krzemień pasiasty o wyglądzie przypominającym ubarwienie zebry z pasami o odcieniach szarości ułożonymi naprzemiennie – który po wydobyciu i przetworzeniu w siekierki rozprowadzano w promieniu blisko 650 km od kompleksu, co zostało potwierdzone znaleziskami na terenie dzisiejszych Niemiec, Czech, Moraw, Słowacji, zachodniej Ukrainy, Białorusi i Litwy.

Na terenie występują różnorodne rodzaje kopalni wraz z zadziwiająco dobrze zachowaną powierzchnią antropogeniczną, która ukazuje niezwykły prehistoryczny krajobraz przemysłowy złożony z poszybowych obniżeń terenu i wzniesień powstałych z odpadów kopalnianych; widoczne są także pozostałości warsztatów obróbki krzemienia, osad robotniczych i szlaków komunikacyjnych. Osada Gawroniec, niezbędna dla funkcjonalnej integralności systemu zarządzania złożami, jest wyraźnym świadectwem organizacji prehistorycznej społeczności opierającej się na górnictwie.

Kryterium (iii): Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego dostarcza informacji o stylu życia i pracy osiadłych prehistorycznych wspólnot, który odróżnia okres neolitu od wcześniejszej epoki. Rejon dostarcza wyjątkowe dowody naukowe i antropologiczne. Stanowią one element pełnego materialnego świadectwa specyficznej tradycji kulturowej, która zaniknęła.

O wartości zgłoszonego dobra, wraz z osadą Gawroniec stanowiącą jego integralną część (oraz najważniejszą osadę prehistoryczną w regionie), dodatkowo świadczy potwierdzona dystrybucja siekier z krzemienia pasiastego w promieniu ponad 650 kilometrów od kompleksu – jest to największy zarejestrowany zasięg dla prehistorycznych siekier z krzemienia, który dostarcza istotnych informacji o wędrówkach prehistorycznych ludzi.

Kryterium (iv): Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego dostarcza wyjątkowych dowodów na to, że okres przedhistoryczny, w którym zaczęto wydobywać krzemień do produkcji narzędzi, był przełomowym okresem w dziejach ludzkości. Zgłoszone dobro obejmuje zróżnicowane podziemne struktury kopalniane: kopalnie jamowe, niszowe i niszowe z galeriami, galeriowe, kopalnie filarowo-komorowe oraz komorowe, a także pierwotne warsztaty obróbki krzemienia. Wszystkie te elementy odkryto w stanie niemal nienaruszonym, przy łącznej liczbie szybów i ich wyrobisk wynoszącej ponad 4000.

Komponenty wpisu seryjnego:

  • pole górnicze Krzemionki Opatowskie
  • pole górnicze Borownia
  • pole górnicze Korycizna
  • prehistoryczna stała osada górnicza Gawroniec

 

Strona UNESCO WHC

Rodzaj: kulturowy

Forma ochrony: Światowe Dziedzictwo UNESCO

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_UN.2146