Historia

W 1892 r. poszerzono granice miasta Jarosławia o trzy nowe przedmieścia: Krakowskie, Leżajskie i Głębockie wytyczając jednocześnie nowe ulice oraz rejony budowlane pod zwartą zabudowę piętrową, pod domy i wille wolnostojące oraz pod zabudowę parterową. Kamienica czynszowa przy ul. Kraszewskiego pod nr 2 została wzniesiona w l. 1899-1900 dla fotografa Bernarda Berla Hennera,  syna  jednego z najwybitniejszych fotografów galicyjskich Bernarda Hennera.  W Jarosławiu Bernard Berl prowadził atelier i mieszkał krótko – do 1905 r. W przekazach historycznych i pamięci mieszkańców do dzisiaj pozostają inicjały artysty wyrzeźbione na drzwiach wejściowych oraz wygrawerowane na prześwitach wewnętrznych drzwi kamienicy. Kolejnym właścicielem kamienicy był dr Zygmunt Deiches – adwokat prowadzący w domu kancelarię adwokacką. Czasowo mieszkał także arch. Izydor Neuberg. Po wojnie kamienica przeszła na własność Skarbu Państwa, remontowana była w l. 60. XX w. Obecnie stanowi współwłasność kilku osób prywatnych i gminy miejskiej.

Opis

Kamienica usytuowana jest w zwartej zabudowie wsch. pierzei ul. Kraszewskiego, w sąsiedztwie reprezentacyjnej tzw. „Kamienicy Pacaka” oraz skromniejszej pod względem detalu architektonicznego kamienicy pod nr 4. Bogaty, historyzujący wystrój elewacji wyróżnia ją wśród zabudowy ulicy Kraszewskiego. Jest to kamienica założona na planie prostokąta, trzypiętrowa, podpiwniczona, murowana z cegły i otynkowana, kryta dachem dwuspadowym. Elewacja frontowa siedmioosiowa z pięcioosiowym  pseudoryzalitem wydzielonym po bokach boniowaniem. Parter na gładkim cokole, boniowany. Pośrodku drzwi wejściowe, nad którymi nadwieszony jest balkon wsparty na oryginalnych wspornikach bogato zdobionych stylizowanymi detalami ornamentalnymi. Środkowy wspornik ujęty jest metalowym wolutowym wysięgnikiem służącym do zawieszenia lampy. Wejście na balkon zamknięte półkoliście, podobnie jak okna flanujące ryzalit i okno na osi II p. Pozostałe okna prostokątne. Otwory okienne na wysokości I p. ujęte są pilastrami na cokołach, z ornamentalną przewiązką na trzonie, dźwigającymi zróżnicowane naczółki podbudowane dekoracyjnym fryzem. Nad balkonem pole trójkątnego naczółka wypełnia motyw heraldyczny, po bokach pod półokrągłymi naczółkami wprowadzono głowy młodzieńców. W osiach skrajnych zastosowano lekko wyoblone naczółki. Płyciny w podokiennikach ozdobiono amorkami i detalami ornamentalnymi. Otwory okienne na II p. wzbogacono opaskami z uszakami i kluczami na kształt muszli. Podokienniki w formie podwieszonych „fartuszków z chwostami” dopełniają ich wystrój. Okno centralne ujęte jest dodatkowo pilastrami. Elewację wieńczy  rozbudowane belkowanie z mocno wysuniętym gzymsem koronującym wspartym na kroksztynach. W partii fryzu, pola pomiędzy okienkami strychowymi wypełniono ozdobnymi girlandami owocowymi i festonami. Elewacja tylna jest czteroosiowa, gładko tynkowana. Okna i drzwi są prostokątne z wyjątkiem okien klatki schodowej zamkniętych półkoliście. Wystrój dwutraktowego wnętrza, z sienią na osi oraz klatką schodową, odzwierciedla tendencje stylu historyzującego. Wskazują nań: płycinowa artykulacja ścian, fasety, sztukatoryjne fryzy, ceramiczne posadzki o motywach roślinnych i geometrycznych, kute, bogato zdobione balustrady oraz historyzująca stolarka okienna z trawionymi szybkami i drzwiowa.

Dostęp do zabytku ograniczony. Wnętrze dostępne po uzgodnieniu.

Oprac. dr Jadwiga Stęchły, NID OT w Rzeszowie, 21.01.2019 r.