Historia obiektu

Najstarsze założenie obronne na wzniesieniu Dalkowskie Wzgórza powstało w okresie halsztackim. We wczesnym średniowieczu Dziadoszanie ponownie wykorzystali wzniesienie w celach obronnych, wznosząc swój gród w północnej części partii szczytowej. Prawdopodobnie użytkowali obydwa człony założenia, przy czym relikty obronne  kultury łużyckiej raczej doraźnie. Trudno sprecyzować horyzont chronologiczny wczesnośredniowiecznego założenia. Według Zofii Hilczerówny i Aliny Urbańskiej-Łosińskiej mógł to być VIII-IX w. Inni badacze są bardziej ostrożni datując obiekt na wczesne średniowiecze lub ewentualnie jego starsze fazy.

Od XVIII wieku wzniesienie było wykorzystywane do celów turystycznych, co mogło naruszyć pierwotną formę założeń/założenia obronnych. Pastor Blümel pod koniec XVIII w. założył na szczycie ogród wypoczynkowy. Później na zboczu Dalkauer Berg powstała restauracja Berghaus (później Bergrestaurant), kręgielnia, tor saneczkowy, trasy spacerowe, obeliski upamiętniające właścicieli Dalkowa, m.in. Karolinę von Liebermann, w końcu wieża triangulacyjna na szczycie w obrębie stanowiska 1/47.

Opis obiektu

Usytuowanie zabytku:

Stanowisko archeologiczne jest zlokalizowane w lesie, w obrębie mezoregionu Wzgórz Dalkowskich, na wzniesieniu o nazwie Dalkowskie Wzgórza (wys. 217 m n.p.m.), ok. 1 km na południowy zachód od centrum Dalkowa i ok. 1 km na północny zachód od centrum Gostynia.

Opis stanowiska:

Badacze niemieccy uważali, że grodzisko na Dalkowskich Wzgórzach (Dalkauer Berg) jest obiektem dwuczłonowym. Człony na planie zbliżonym do trójkąta były oddzielone od siebie głębokim rowem. Od północy, północnego wschodu i wschodu otaczał je wał obejmujący część zbocza. Między członami a wałem lokalizowano podgrodzie. Obecnie człon południowy ewidencjonowany jest jako osada obronna kultury łużyckiej (st. 1/47), a północny jako wczesnośredniowieczne grodzisko (st. 2/48).

Stan i wyniki badań archeologicznych:

Stanowisko archeologiczne było znane już w 2 połowie XIX w. Badacze niemieccy datowali założenie na Dalkauer Berg na okres pradziejowy lub na starsze fazy wczesnego średniowiecza z zaznaczeniem, że gród wzniesiono na osadzie obronnej kultury łużyckiej. Według Kurta  Langenheima założenie zostało spalone. W latach 60. XX w. wydzielono dwa stanowiska archeologiczne. Uznano że dawny człon północny jest wczesnośredniowiecznym grodziskiem, a dawny człon południowy osadą obronną kultury łużyckiej. W 1988r. w czasie realizacji weryfikacyjno-poszukiwawczych badań Archeologicznego Zdjęcia Polski Cezary Buśko znalazł w obrębie północnego członu 16 ułamków ceramiki, którą datował ogólnie na wczesne średniowiecze. Inne badania powierzchniowe przyniosły znaleziska kilku fragmentów ceramiki datowanej na IX-X w. również na terenie osady obronnej kultury łużyckiej. Obydwa człony lub stanowiska otoczone są wałem, który ciągnie się od północy po wschód obejmując część zbocza wzniesienia Dalkowskie Wzgórza. W tym miejscu według badaczy niemieckich mogło istnieć podgrodzie.

Niektórzy współcześni badacze, np. Dominik Nowakowski, uważają że tzw. „łużycka” część założenia obronnego mogła być doraźnie użytkowana również we wczesnym średniowieczu, o czym świadczą znaleziska ceramiki i nie wymagało to większych modernizacji.

Stanowisko nie było badane wykopaliskowo.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek dostępny - teren rezerwatu Dalkowskie Jary.

Autor noty: oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 27-11-2020 r.