Usytułowanie i opis

Stanowisko położone jest w obrębie mezoregionu Pradoliny Głogowskiej, na lewym brzegu Baryczy, na południowy zachód od centrum wsi, około 90 m na zachód od mostu na Baryczy, w lesie.

Grodzisko w Ryczeniu zachowało się jako założony na planie czworokąta z zaokrąglonymi narożami nasyp o wymiarach: u podstawy 47 x 49 m, na górze 24 x 25 m. Kopiec jest otoczony fosą szerokości do 10, pierwotnie zasilaną przez Barycz.

Historia

Według Dominika Nowakowskiego założenie obronne w Ryczeniu funkcjonowało od przełomu XIII i XIV wieku po XV wiek i ponownie w wieku XVIII. Pierwsze wzmianki o wsi Ruzen pochodzą z 1262 roku. W Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis z 1305 roku wieś wymieniana jest jako Reczena. W dokumencie z 1345 roku pojawia się curia (dwór) w Ryczeniu, a w 1347 castrum Ritzen. Ostatni dwór rozebrano pod koniec XVIII wieku.

Stan i wyniki badań

Grodzisko w Ryczeniu było znane już w XIX wieku. Przed 1945 rokiem dokonano oględzin stanowiska. W 1962 badania sondażowe prowadzili Janusz Kramarek i Jerzy Gołubkow, w latach 1980-81 Jerzy Lodowski. W roku 1974 obiekt inwentaryzował Tadeusz Wrotkowski. W 1983 w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski stanowisko było badane powierzchniowo przez Wojciecha Dzieduszyckiego, Henryka Mamzera i Aleksandra Starzyńskiego. 

W wyniku badań sondażowych ustalono trzy fazy zagospodarowania założenia obronnego. Z najstarszą fazą archeolodzy wiążą relikty drewniano-glinianego budynku o nieznanej funkcji odkrytego w latach 1980 i 1981. Budowla ta miała ulec spaleniu. W tym samym miejscu wzniesiono, prawdopodobnie w XV wieku, kolejny budynek. Do jego budowy użyto oprócz gliny i drewna również kamieni polnych i cegieł. Z tego budynku mogły pochodzić kafle naczyniowe znalezione w zachodniej części wykopu I/1980. Budynek uległ spaleniu. Na jego miejscu powstał kolejna budowla, której wygląd można zrekonstruować na podstawie m.in. rysunków Friedricha Bernharda Wernera. Miał to być obiekt parterowy, założony na planie prostokąta, z wysokim, dwuspadowym dachem i wejściem od południa. Budynek zajmował prawie cała powierzchnię kopca, można było dostać się do niego kładką przerzuconą nad fosą. Pod koniec XVIII wieku dwór został rozebrany. Majdan zagospodarowano przez zabudowę o lekkiej konstrukcji. 

Badania sondażowe przyniosły odkrycia licznych zabytków ruchomych, m.in.: fragmentów ceramiki naczyniowej barwy stalowoszarej, ceglastej i kremowej (również pokrytych zielonym, brązowym i czarnym szkliwem), fragmentów kafli naczyniowych i płytowych, płytek posadzkowych, gotyckich dachówek, elementów uzbrojenia takich jak groty strzał i bełtów, fragmenty większych grotów, np. oszczepów, płytki, z których składała się zbroja, narzędzi takich jak dłuto, noże. Znaleziono również halerz z Lwówka Śląskiego z 1 połowy XV wieku i element rzędu końskiego w postaci ostrogi.

Zabytek jest oznakowany i dostępny. Przez Ryczeń przebiega kilka lokalnych pieszo-rowerowych szlaków turystycznych: „Dziczek”, „Borowik”, „Bóbr”

Oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 29.10.2018 r.