Historia

Istnieje wiele teorii dotyczących czasu powstania rzeźby i jej przynależności kulturowo-etnicznej. W drugiej połowie XIX wieku Hermann Luchs przedstawił tezę o romańskim pochodzeniu Grzyba i innych rzeźb ślężańskich. Teorię tę rozwinął G. Lustig, który analogii, np. w sposobie przedstawienia szat doszukiwał się w niemieckiej sztuce wszesnoromańskiej, podając jako przykłady przedstawienie na płycie nagrobkowej opatki Adelajdy z Kwedlinburga, wyobrażenie na płycie nagrobkowej z Altenplathow koło Magdeburga czy na grobowcu Widukinda z Enger. Grzyba uznawano również za rzeźbę pochodzenia celtyckiego, twierdząc, że był słupem kultowym zwieńczonym ludzką głową, podobnym do kolumn z Pfalzfeld i Holzgerlingen. Sugerowano również germańską genealogię rzeźby, przypisując jej wykonanie jednemu z plemion wandalskich. Za prawdopodobną należałoby uznać teorię, według której twórcami Grzyba, jak i innych rzeźb są przedstawiciele ludności kultury łużyckiej, którzy u schyłku epoki brązu i na początku epoki żelaza założyli na Ślęży ośrodek kultu.

Opis

Grzyb ustawiony jest obecnie na trawniku przy kościele św. Anny w Sobótce.

Rzeźba mierzy wysokości ok. 120 cm, wykonana została z bloku granitu ślężańskiego. W górnej części rzeźby, na jej lewym boku widoczny jest znak ukośnego krzyża o wymiarach 26 x 22 cm. Rzeźba przedstawia fragment postaci ludzkiej, według niektórych głowę, według innych dolną część ciała. Na cokole rzeźby widoczne są znaki, które interpretowano jako:  znaki kamieniarskie współczesne rzeźbie, znaki wyryte na rzeźbie później o charakterze ekspiacyjnym, znaki alfabetu runicznego. Do roku 1820 rzeźba leżała w pobliżu kościoła św. Anny. Potem została zasypana ziemią, a następnie odkopana i ustawiona w miejscu, w którym znajduje się obecnie.

Zabytek dostępny, oznakowany kamienną tablicą. W pobliżu przebiegają szlaki turystyczne.

oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 29-03-2016 r.