Historia

Rzeźby ślężańskie od dawna wzbudzały ogromne zainteresowanie badaczy, powstało na ich temat wiele opracowań naukowych, których autorzy usiłowali ustalić funkcje, jak i wiek obiektów. Powstanie rzeźb wiązano zarówno z ludnością kultury łużyckiej, która w epoce brązu i okresie halsztackim zasiedlała tereny dzisiejszej Polski, z Celtami przybyłymi na tereny Dolnego Śląska z południa, ze słowiańskim plemieniem Ślężan. W związku z brakiem analogii, w wypadku Mnicha, wszelkie interpretacje mogą być obarczone błędem. Przyjmuje się jednak za najbardziej prawdopodobną „łużycką” koncepcję pochodzenia rzeźby.

Opis

Mnich ustawiony jest obecnie na urządzonym, publicznym skwerze, po południowej stronie ul. Armii Krajowej w Sobótce, przy drodze prowadzącej na Przełęcz pod Wieżycą.

Rzeźba wysokości ok. 270 cm, wykonana z bloku granitu ślężańskiego, została posadowiona na granitowej płycie cokołowej. Formą przypomina wielkich rozmiarów kręgiel ze spłaszczoną bazą, wyoblonym brzuścem oraz kolistą głowicą. Powierzchnia rzeźby jest gładko opracowana. Na spodzie bazy oraz na głowicy wyryto znaki „X”.

Do czasów powojennych wykopalisk archeologicznych rzeźba pozostawała częściowo zakopana w ziemi. Wydobyto ją z ziemi podczas badań prowadzonych przez prof. dr hab. Helenę Cehak-Hołubowiczową w 1950 r. na granicy wsi Garncarsko i Wojnarowice. Wówczas nastąpiło uszkodzenie figury - odłamanie bazy od korpusu. W 1958 r. (lub w 1960 r.) rzeźba została ustawiona przy skrzyżowaniu ulic Piotra Włostowica i Armii Krajowej, a na początku lat 70. XX w. (lub 1975 r.) przeniesiona w obecne miejsce.

Zabytek dostępny, oznakowany kamienną tablicą. W pobliżu przebiegają szlaki turystyczne.

oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 3-03-2016 r.