Historia

Istnieje wiele teorii dotyczących chronologii rzeźby i jej pochodzenia. W drugiej połowie XIX wieku H. Luchs przedstawił tezę o romańskiej genealogii Panny z rybą. Później teorię tę powtórzyli lub rozwinęli: B. Roesener, Wł. Nehring i G. Lustig. Rzeźbę wiązano z klasztorem Kanoników Regularnych funkcjonującym od pierwszej połowy XII wieku na szczycie Ślęży. Teoria ta nie znajduje jednak potwierdzenia w faktach. F. Kruse i H. Littwitz przedstawili tezę o celtyckim pochodzeniu Panny z rybą. Późniejsi badacze, m.in. J. Rosen-Przeworska i J. Orosz rozwinęli tę teorię dopatrując się w postaci z rybą np. celtyckiego bóstwa wodnego. Za najbliższą analogię J. Rosen-Przeworska uznała rzeźbę z Euffigneux we Francji, która przedstawia bóstwo celtyckie trzymające na piersi nie rybę, a dzika. Niektórzy badacze sugerowali, że twórcami rzeźby mogą być Silingowie (jedno z plemion wandalskich). Pogląd taki pojawiał się już od XIX wieku. (F. Kruse). Za najbardziej prawdopodobną można uznać teorię H. Cehak-Hołubowiczowej, która uznała, że Panna z rybą powstała u schyłku epoki brązu i na początku epoki żelaza a jej  twórcami byli przedstawiciele ludności kultury łużyckiej. Początkowo ww. badaczka sugerowała scytyjskie lub scytyjsko-celtyckie pochodzenie rzeźby, która miałaby być wyobrażeniem bóstwa płodności. Niektórzy badacze dopatrywali się również analogii ze sztuką basenu Morza Śródziemnego, głównie starożytnej Grecji.

Opis

Rzeźba znajduje się w pobliżu miejsca swojego odkrycia tzn. na północnym zboczu Ślęży. Obok Panny z rybą ulokowano drugiego Niedźwiedzia (pierwszy na szczycie).

Rzeźba wysokości ok. 220 cm i szerokości ok. 80 cm została wykonana z bloku granitu ślężańskiego. Przedstawia postać ludzką bez głowy, jednego ramienia i nóg poniżej kolan, odzianą w pofałdowaną szatę. Postać dzierży rybę. Poniżej głowy ryby widoczny jest znak „X”. Nie wiadomo jakiej płci jest postać. Niektórzy badacze dopatrują się w niej kobiety i stąd nazwa Panna z rybą, inni mężczyzny, stąd św. Piotr.

Rzeźba została odkryta w 1733 przez G. H. Burgharta w rumowisku skalnym przy drodze z Sobótki, Strzegomian i Sobótki-Górki przez północne zbocze na szczyt Ślęży, w miejscu, gdzie obecnie się znajduje. Obok Panny z rybą odkryto Niedźwiedzia, bardzo podobnego do rzeźby, która obecnie znajduje się obok kościoła na szczycie Ślęży.

Zabytek dostępny, oznakowany kamienną tablicą. W pobliżu przebiegają szlaki turystyczne.

oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 17-03-2016 r.