Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

Adres
Smogulec

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. wągrowiecki, gm. Gołańcz - obszar wiejski

  Historia obiektu budowla wieżowa na kopcu wzniesiona ok. poł. XIII w., funkcjonująca do pocz. XIV w. Była siedzibą Bogusława Domaradzica, sędziego (1266), następnie podkomorzego, kasztelana ujskiego (1277) i sędziego kaliskiego. Druga faza grodu datowana jest od pocz. XIV do pocz. 2 poł. XIV w. Z tym okresem kojarzony jest Wierzbięta ze Smogulca (1335-1352). III okres funkcjonowania siedziby przypada na okres od 2 poł. XIV do pocz. XV w. Drewniana wieża posadowiona była na piaszczystym kopcu podwyższonym w II fazie, otoczonym zabagnioną obecnie fosą. W nawarstwieniach wypełniska pierwszej wieży odkryto relikty drewnianej podłogi, intensywnie czarną warstwę spalenizny i węgle drzewne pozostałe po pożarze ok. poł. XIV w. Z budowlą zniszczoną w III końcowej fazie związana jest brązowa spiaszczona próchnica zawierająca dużą ilość polepy (E. Cnotliwy, R. Rogosz, E. Wilgocki, 1994, s. 146-147). Nazwa lokalna zabytku Schlossberg, Zamczysko, Zameczek.

 

 

Usytuowanie zabytku

grodzisko położone w obrębie pradoliny Noteci, na zach. krawędzi niewysokiej piaszczystej wydmy, przy drodze ze Smogulca do Osieka n/Notecią, na wsch. od stawów Zamczysko i zagrody o tej samej nazwie, 500 m na płn od Smogulca

Opis stanowiska

Grodzisko o wym. 50x54 m u podstawy, plateau 16x16 m, wys. stożka względem obecnego poziomu fosy 6,40-7,40 m. Pierwsza wieża miała wym. 7x10 m, w fazie II 7,5x8,5 m; szer. fosy 6-10 m, głęb. fosy 0,40 m (od strony osady) do 2,75 m (od wsch.). Grodzisko uszkodzone w części płn zach. podczas budowy drogi oraz w części wierzchołkowej w efekcie badań amatorskich. Grodzisko porośnięte drzewostanem liściastym.

 

Dzieje stanowiska

Znane od co najmniej 1885 r. Do rejestru zabytków wpisane w 1979 r.

Stan i wyniki badań archeologicznych

Lustracja J. Radzymińskiego w 1885 r., w 1912 badania powierzchniowe przeprowadzone przez nauczyciela Mayera, w 1929 J. Kostrzewskiego a w 1943 przez Richtera ze Szczecina; w 1957 badania interwencyjne podjęte przez Z. Pieczyńskiego. Zabytki z badań przedwojennych znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, w muzeum w Bydgoszczy. Z badań Z. Pieczyńskiego w muzeum w Poznaniu. W 1978 r. badania rozpoznawcze przeprowadziły Z. Hilczerówna i A. Łosińska, w 1980 badania sondażowe E. Cnotliwego, R. Rogosza i E. Wilgockiego. W 1979 wykonano plan warstwicowy obiektu. W trakcie prac archeologicznych przeprowadzonych w 1980 odkryto: przedmioty z osprzętu wieży mieszkalnej oraz jej wyposażenia; militaria, elementy rzędu końskiego i oporządzenia jeździeckiego, narzędzia, przedmioty o nieokreślonej funkcji, przedmioty z poroża i kości, fragm. naczyń glinianych wypalonych w atmosferze utleniającej i redukcyjnej, fragm. naczyń kamionkowych i z żółtej glinki, ułamki naczyń szklanych.

obiekt ogólnie dostępny.

 

Opr. Marek Wróbel, OT NID Poznań, PT Trzebiny, 22-12-2018 r.

 

Bibliografia

  • E. Cnotliwy, R. Rogosz, E. Wilgocki, Grodzisko stożkowate w Smogulcu, gm. Gołańcz, woj.Piła, [w:] Slavia Antiqua, 1993/1994, t. 34, s. 141-205;
  • W. Hensel, Studia i Materiały do Osadnictwa Wielkopolski Wczesnohistorycznej, 1950, t. 1, s. 153-154;

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_30_AR.37052, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_AR.2494269