Historia

Jaźwina pojawiła się w źródłach historycznych po raz pierwszy w 1305 r. Kościół parafialny wymieniony został w 1335 r. We wsi, podzielonej dawniej na Jaźwinę Górną i Dolną, zbudowano w XIV lub XV w. 2 dwory – siedziby rycerskie.

Opis

Usytuowanie zabytku

Dwór wschodni znajduje się w dolnej części wsi, na pn. od kościoła pośród zabudowań folwarcznych, w dolinie małej rz. Oleszny. Od dworu zlokalizowanego w zach. części Jaźwiny jest oddalony ok. 1,4 km.

Opis stanowiska

Obiekt zabytkowy w Jaźwinie to pozostałość dworu na kopcu z XIV–XV w. otoczonego fosą. Mury wieży mieszkalnej o wymiarach 6,80 na 8,90 m zostały wykonane z kamienia łamanego. Zachowały się w rejonie później wybudowanego dziedzińca. Pod kon. XV lub na pocz. XVI w. budowla została powiększona i przybrała formę masywnego, trójkondygnacyjnego, krytego wysokim dwuspadowym dachem, późnogotyckiego dworu z dziedzińcem. Detalem z tego okresu funkcjonowania obiektu są relikty po kotarowych dekoracjach w trzech oknach najniższej kondygnacji. Ok. XVIII w. do dworu dostawiono dwuprzęsłowy most prowadzący do pobliskiego folwarku. Fosa od tej strony została także dodatkowo ocembrowana. Ostatnią większą akcję budowlaną przeprowadzono w latach 90. XIX w. Zrujnowany dwór został kaplicą ewangelicką. W tym celu m.in. wykonano nowy szczyt z widocznym do dzisiaj krzyżem.

Stan i wyniki badań archeologicznych

Badania powierzchniowe w 1966 r. przeprowadził i pomiary wykonał Z. Bagniewski z ówczesnej Katedry Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Ponownie, tym razem w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski, ruiny dworu w Jaźwinie odwiedził w celach naukowych G. Domański z Instytutu Archeologii i Etnografii Polskiej Akademii Nauk. W latach 2012–2014 badania historyczno-architektoniczne oraz inwentaryzację fotograficzno-rysunkową obiektu wykonał P. Błoniewski.

Zabytek jest ogólnie dostępny, jakkolwiek stosunkowo dobrze ukryty wśród zabudowań pofolwarcznych i bardzo zarośnięty.

oprac. Radosław Solski, 29-11-2015 r.