Relikt ten zlokalizowany jest w zachodniej części dawnego obszaru tzw. Przesieki Śląskiej. Grodzisko to mając czytelną formę terenową, jest ważnym elementem krajobrazu kulturowo-przyrodniczego brzeskiego regionu dorzecza Smortawy, będącej dopływem Leśnej Wody i dalej Odry, wzbogacającym wiedzę współczesnych o średniowiecznym osadnictwie, jego zasięgu i szczególnym charakterze rezydencjonalno-strażniczo-obronnym. 

Usytuowanie i opis

Usytuowanie zabytku: grodzisko położone jest w podmokłej dolinie Kalnicy (Juden Gr.) będącej dopływem Śmieszki. Zlokalizowane jest w szerokiej dolinie Odry, którą przecinają liczne strumyki, kanały melioracyjne i zakola starorzecza, po jej prawej stronie, na niewielkim piaszczystym wyniesieniu powstałym z osadów rzecznych, około 350m na wschód od nowego kościoła w centrum wsi, w północnej części przysiółka Zamcze. Od strony północnej i wschodniej obiektu rozciągają się pola oraz łąki, od zachodniej i południowej zabudowa przysiółka. Obiekt zlokalizowany jest na działce gruntowej nr 252 (cmentarz) i części wschodniej nr 253 (pole orne, dawna fosa).

Opis stanowiska: główny nasyp grodziska (część południowa) ma kształt czworoboku o wymiarach u podstawy około 43m x 42m i około 38m x 39m u góry, jest wyniesiony o około 2-3m nad poziom starorzeczy. Część północna jest niższa. Cała powierzchnia obiektu ma formę prostokątnej platformy o wymiarach około 72m x 42m ustawionej osią dłuższą w kierunku NW-SE. Na części południowej założono cmentarz, dlatego należy domniemywać, że średniowieczne nawarstwienia kulturowe zostały w większości zniszczone. Część północna porośnięta jest trawą i naruszona budową domu przedpogrzebowego. Zapewne pierwotnie obiekt otoczony był wałem i fosą (być może naturalną - starorzecze). Obecnie teren wokół grodziska został przekształcony w wyniku uprawy roli i prac budowlanych. Spowodowały one, że pierwotne założenie grodziska stało się mało czytelne. 

Historia

Obiekt był rozpoznawany powierzchniowo w okresie międzywojennym przez M. Hellmicha (na mapach z okresu międzywojennego oznaczony był jako „K.D. Burgwall”). Kolejne badania powierzchniowe oraz sondażowe przeprowadzili archeolodzy wrocławscy w 1957 r. J. Kaźmierczyk i Z. Trudzik, a w 1970 r. przez J. Romanow i  Z. Bagniewski. W wyniku tych prac badacze określili chronologię obiektu na okres średniowieczny (XIII - XVI w.). Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) wykonał w 2002 r. Marek Bednarek z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Stan i wyniki badań archeologicznych

Grodzisko było rozpoznawane powierzchniowo w okresie międzywojennym mi.in. przez M. Hellmicha i powojennym przez J. Kaźmierczyka i Z. Trudzika. W 1970 r. inwentaryzację obiektu i badania sondażowe przeprowadził J. Romanow i Z. Bagniewski. Stwierdzili oni, że warstwa kulturowa na majdanie ma miąższość kilkudziesięciu centymetrów. Znaleźli w niej ułamki glinianych naczyń obtaczanych i toczonych, węgle drzewne, grudki polepy, fragmenty cegieł gotyckich i bryłki żużli. Zabytki datowano na okres średniowieczny (XIV – XV w.). W 2002 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził M. Bednarek. Potwierdził one formę obiektu w terenie. W 2010 roku wykonano plan warstwicowy grodziska. Obiekt w dużej części zniszczony: majdan funkcjonowaniem cmentarza, a fosa i wały otaczające niegdyś stanowisko zostały zniszczone rolniczymi przekształceniami terenu. Podczas wizji terenowej w 2020 r. stwierdzono, że obiekt pozostaje bez zmian. 

Grodzisko położone jest na gruntach gminnych i prywatnych, użytkowanych w części centralnej jako cmentarz, a teren dookoła jako nieużytki zielone i pola orne. Dojście ulicą Zamcze.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 20.01.2020 r.