Usytuowanie i opis

Stanowisko jest położone we wschodniej części miasta, na północny wschód od Starego Miasta (tzw. Wyspy), w obrębie dzielnicy o nazwie Podgórze. Znajduje się  na wyraźnym cyplu wychodzącym z południowej terasy nadzalewowej Huczwy, między zakolem rzeki i ul. Łąkową i zajmuje  ono nieco wyższą, czołową część cypla. 

Opis stanowiska: Stanowisko obejmuje powierchnię około 3 ha, przy czym jego teren jest obecnie częściowo zajęty zabudową miejską (domki jednorodzinne). Ekspozycja stanowiska jest zachodnia i południowo-zachodnia. Zabytek jest sukcesywnie niszczony na skutek  prac budowlanych i upraw. 

Historia

Najstarsze zabytki zarejestrowane na stanowisku związane są z neolityczną osadą kultury lubelsko-wołyńskiej ceramiki malowanej. Następna faza osadnicza jest łączona z cmentarzyskiem kultury strzyżowskiej (1750-1600 r. p.n.e.) z I okresu epoki brązu. Kolejny etap to funkcjonowanie osady kultury trzcinieckiej (1600-1200 r. p.n.e.) w II okresie epoki brązu. Następnie istniała osada kultury łużyckiej w epoce brązu, po niej rozwinęło się osadnictwo w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wpływów rzymskich. Funkcjonowała również osada wczesnośredniowieczna datowana na X-XII w.

Stan i wyniki badań archeologicznych

Badania wykopaliskowe na stanowisku prowadzilli w latach 1983- 1986: Ewa Banasiewicz  i Andrzej Kokowski. Objęto nimi powierzchnię  około 1,90 ha. Prace badawcze ujawniły wielokulturowy charakter zabytku. Najstarsze  materiały były związane z neolityczną osadą kultury lubelsko-wołyńskiej ceramiki malowanej. Do najciekawszych znalezisk związanych z tą kulturą należy jama gospodarcza(obiekt nr 7/83), w której znajdowało się kilkanaście prostokątnych płytek  z parzystymi otworami, wyciętych z muszli i zdobionych nacięciami, pół surowiec i surowiec do ich produkcji oraz narzędzia kościane i krzemienne. Druga faza osadnicza stanowiska  łączona jest z osadą i cmentarzyskiem kultury strzyżowskiej z I okresu epoki brązu. Cmentarzysko zawierało pochówki szkieletowe, przy czym szkielety ułożone były na wznak o różnej orientacji, niektóre z bogatym wyposażeniem, jak np. grób 2/84 zaopatrzony w  dwa naczynia gliniane, fragment sierpa krzemiennego oraz amulet z szabli dzika i paciorek fajansowy. Były też groby symboliczne, jak np. obiekt 8/86 , nie posiadający szkieletu, a jedynie wyposażenie – w tym przypadku składające się z trzech naczyń: dwóch amfor i pojedynczego naczynia doniczkowatego, bogato zdobionych odciskami sznura. Najciekawsze wyposażenie posiadał szkieletowy grób nr 11/86 w postaci czterech naczyń bogato zdobionych ornamentem sznurowym, dwóch miedzianych zausznic, sierpa krzemiennego z obłamanym końcem oraz 80 paciorków fajansowych i 5 miedzianych. Z tego okresu pochodzi też ciekawe znalezisko pochówku zwierzęcego z dwoma naczyniami w obstawie (obiekt nr 8/83).  Trzeci etap to funkcjonowanie osady kultury trzcinieckiej w II okresie epoki brązu, rozpoznanej głownie na podstawie zabytków ruchomych pochodzących z warstwy kulturowej. Ciekawym odkryciem, związanym z tym okresem,  jest znaleziono pochówku psa (obiekt nr 2/83). Następnie istniała osada kultury łużyckiej w epoce brązu, znana z obiektów i zabytków ruchomych z warstwy kulturowej. Po niej osadnictwo w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wpływów rzymskich. Na osadzie z okresu wpływów rzymskich znaleziono ślady kilkudziesięciu obiektów. Wyróżniały się budowle mieszkalne: półziemianki oraz budowle naziemne. Jedna  z  lepiej zachowanych budowli to chata słupowa na planie zbliżonym do kwadratu o wym. 7 x 7,5 m, z konstrukcją dachu podtrzymywaną na 17 słupach, z paleniskiem usytuowanym przy ścianie wewnątrz obiektu (obiekt nr 45/84). Ciekawym znaleziskiem był obiekt  zarejestrowany w postaci skupisk polepy i węgla drzewnego – najprawdopodobniej pozostałość budowli dużych rozmiarów typu halowego. Podobny charakter miał obiekt naziemny nr 75/85, zarejestrowany w postaci dołów słupowych, niejednokrotnie zawierających fragmenty konstrukcji drewnianych oraz skupisk polepy.  Szerokość  budynku wynosiła ok. 12 m i co jest dużym ewenementem - miał on ścianę wewnętrzną. W jego obrębie znaleziono unikatową srebrną zapinkę o konstrukcji kuszowatej z podwiniętą nóżką. Wśród półziemianek wyróżnił się obiekt nr 50/85,  w rzucie o wym. 5 x 4,5 m,  w którym znaleziono pozostałości warsztatu tkackiego: 7 ciężarków tkackich, przęśliki, narzędzia kościane, półwytwór grzebienia kościanego, klucz żelazny do skrzyni, fragment szkła pochodzącego z naczynia, fragment paciorka szklanego, dwie fragmentarycznie zachowane zapinki żelazne oraz fragmenty naczyń głownie lepionych ręcznie.  Wystąpiły też liczne jamy o różnym charakterze.  Jedna z nich  miała zadaszenie (stwierdzono ten fakt na podstawie śladów 4 słupów). Z kolei w jamie nr 61A/85 znajdowały się dwa szkielety świń. Jednym z najciekawszych był obiekt nr 13, który okazał się warsztatem rogowniczym z przełomu II i III w n.e. Zabytki ruchome z okresu wpływów rzymskich były wyjątkowo liczne i cenne: ceramika naczyniowa, materiał kostny, rogowniczy, zapinki żelazne i brązowe, paciorki szklane oraz przęśliki i ciężarki tkackie.  Zarejestrowano również pozostałości osady wczesnośredniowiecznej, datowanej na okres od X do XII w. na podstawie znalezisk luźnych zabytków ceramicznych.   

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 03-04-2020 r.