Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

park - Zabytek.pl

Adres
Dolsk

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. myśliborski, gm. Dębno - obszar wiejski

Park rezydencjonalny o cechach parku angielskiego został ukształtowany około 1832 r.jako krajobrazowe tło neogotyckiego pałacu rodziny von Treskow.

Projekt rozległego założenia ogrodowo-parkowego jest łączony z działalnością znakomitego artysty-ogrodnika Petera Josepha Lenné (1789-1866), dyrektora królewskich ogrodów w Poczdamie i Berlinie.

Historia

Pierwsze informacje o istnieniu szlacheckiej siedziby (festes Haus) w Dolsku należącej do pułkownika von der Marwitz pochodzą z XVII w. W następnym stuleciu kilkakrotnie następowały zmiany właścicieli majątku, zanim w końcu XVIII w. (w 1792 r.), posiadłość przeszła na własność rodziny von Treskow. Podupadły majątek na skutek kontrybucji wojennych na rzecz wojsk francuskich odziedziczył Karl August von Treskow w 1808 r. Na jego zlecenie w latach 1828 – 1845 została przeprowadzona rozbudowa rezydencji w duchu romantycznym nadająca architekturze pałacu formy neogotyckie.

Otoczenie pałacu, przekształcone w rozległe założenie ogrodowo-parkowe jest uważane za dzieło Petera Josepha Lenné, jednak dotychczas nie natrafiono na dokumenty potwierdzające jednoznacznie jego autorstwo. Artysta przez wiele lat miał kontakt z przedstawicielami (członkami) rodziny von Treskow, bowiem już na początku swej zawodowej kariery na królewskich dworze, w 1821 r. przeprojektował park w ich posiadłości Friedrichsfelde pod Berlinem.

Cechą charakterystyczną założenia było rozplanowanie polany z podjazdem przed frontem pałacu oraz rozległej polany widokowej przed zachodnią elewacją pałacu sięgającej brzegu jeziora Dolskiego i zamkniętej masywem drzew parkowych od zachodu i południa. Na dużych powierzchniach trawników były eksponowane okazy drzew syngeltonowych. W połowie XIX wieku w części zachodniej parku, w sąsiedztwie lasu zostało wybudowane mauzoleum rodu von Treskow. W alei poprowadzonej między dwoma jeziorami (Postne Małe i Jezioro Dolskie w kształcie wydłużonej rynny) usytuowano dwie altany widokowe. Teren założenia parkowego od północy i zachodu łączył się z naturalnym kompleksem leśnym, granicę jego zasięgu od północy wyznaczał most przerzucony przez jezioro Dolskie. Naturalną granicę wschodnią stanowiło jezioro Dolskie, od południa teren założenia parkowego był ogrodzony. Południowo-zachodnia część parku sąsiadowała ze stawem młyńskim i zabudowaniami młyna wodnego.

Majątek został w 1897 r. zakupiony za 240.068 talarów przez Georga von Voss-Buch, ostatniego właściciela majoratu Buch. Ten ostatni majątek wcielono w granice Berlina, w zamian za co Georg von Voss-Buch otrzymał z łaski cesarza nadanie majoratu Dolsk. Do 1930 majątek w Dolsku dzierżawiony był przez spadkobierców Georga von Voss-Buch.

W 1930 posiadłość została zakupiona przez stowarzyszenie osiedleńców z północnych Niemiec (Siedlungsgesellschaft), następnie uległa parcelacji. Nowo wydzielone grunty sprzedano przesiedleńcom wojskowym i dawnym dzierżawcom.

W 1943 r. pałac w Dolsku adaptowano na hotel dla dzieci oficerów niemieckich walczących na froncie wschodnim.

2 lutego 1945 r. dotarły do Dolska wojska radzieckie. W pałacu umieszczono szpital polowy.

Po zakończeniu działań wojennych pałac i park wraz z zabudowaniami dworskimi pozostawiono własnemu losowi. Tereny parkowe zostały włączone do Lasów Państwowych Nadleśnictwa Myślibórz. Opuszczona siedziba szlachecka i zabudowania majątku przez kolejne dziesięciolecia ulegały destrukcji. W latach 90. XX wieku część parku z ruinami pałacu zakupił prywatny nabywca. Nowy właściciel rozpoczął wieloletni proces odbudowy i restauracji pałacu oraz rekonstrukcji rozległego założenia ogrodowo-parkowego. W odbudowanym pałacu od 2015r. mieści się hotel. 

Opis

Miejscowość Dolsk jest położona na Pojezierzu Myśliborskim, w odległości ok. 12 km na północny-wschód od Dębna Lubuskiego. Rozległy zespół pałacowo-parkowy o powierzchni 28,65 ha przylega od południowego zachodu do jeziora Dolskiego. Dawny zasięg terenów parkowo-pałacowych wyznacza od południa i wschodu przebieg drogi mającej charakter starej alei (obsadzonej lipami i kasztanowcami) wraz z zachowanym odcinkiem dawnego ogrodzenia, tj. ceglanego muru. Od północy i zachodu park graniczy z naturalnym kompleksem lasu oraz pastwiskiem w dawnej niecce stawu młyńskiego.

Południowa część parku wraz z pałacem jest położona na terenie równinnym, przeciętym dwoma strumieniami wpadającymi do jeziora Dolskiego. Pałac, usytuowany na polanie jest oddalony od dawnego dziedzińca folwarcznego i zabudowań wsi. Północna część założenia parkowego ma charakter naturalnego lasu z niewielkim jeziorem śródleśnym oddzielonym wąskim pasmem gruntu od jeziora Dolskiego.

W szacie roślinnej parku dominują rodzime gatunki drzew i krzewów: buk, dąb, grab, lipa, jesion, olsza, sosna, świerk. Po 1945 r., zostały odnotowane pojedyncze egzemplarze drzew obcego pochodzenia tj. dąb burgundzki, dąb czerwony, katalpa, klan srebrzysty, magnolia, platan, tulipanowiec, jedlica, sosna wejmutka.

Po okresie wieloletniego zaniedbania parku od 2014 r. podjęto prace rewaloryzacyjne: uregulowano system wodny przez udrożnienie rowów melioracyjnych łączących jeziora, odtworzono główny podjazd i gazon przed frontem pałacu wraz z historycznym układem alei i ścieżek parkowych. Szata roślinna została oczyszczona z samosiewów przywracając dawne rozplanowanie parku. Docelowo zostaną zrekonstruowane obiekty małej architektury: fontanna przed pałacem, upamiętnienie miejsca rodowego mauzoleum, altana w północnej części założenia oraz dwa punkty widokowe.

Obiekt jest własnością prywatną, udostępniany po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Anna Walkiewicz OT NID Szczecin, 09-07-2018 r.

Bibliografia 

  • Duncker Alexander, Die ländlichen Wohnsitze, Schlösserund Residenzender ritterschartlischen Grundbesitzer in der Preussischen Monarchie,Berlin 1860-1861, tom III.
  • Engel Grzegorz, Dolsk, gm. Dębno Lubuskie. Ekspertyza ogólna dendrologiczno-techniczna – park przy pałacu, Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Szczecinie, Szczecin 1977 (w WUOZ Szczecin). 
  • Engel Grzegorz, Dolsk, gm. Dębno Lubuskie, woj. Gorzów Wlkp. Dokumentacja ewidencyjna założenia przestrzennego parkowo-pałacowego, Pracownia Zieleni Zabytkowej inż. Henryk Grecki, Szczecin, 1997 (w WUOZ Szczecin). 
  • Haas-Nogal Małgorzata, Projekt rewaloryzacji parku przypałacowego w Dolsku. Inwentaryzacja i gospodarka istniejącym drzewostanem w granicach działek 185/2, 185/3, 186/2. Sektor 1A, HA-ART. Studio Architektury i Krajobrazu – Małgorzaty Haas-Nogal, Siadło Górne 2014 (w WUOZ Szczecin).
  • Hinz Gerhad, Peter Joseph Lenné. Das Gesamtwerk des Gartenarchitekten und Städteplaners. Hildesheim 1989.
  • Kownas Stefan, Sienicka Aleksandra, Parki wiejskie województwa szczecińskiego, Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Wydział Nauk Przyrodniczo-Rolniczych, tom XVI, Szczecin 1963, s. 90, poz. 253.
  • Łukasik Bożena, Działalność projektowa architekta krajobrazu Petera Josepha Lennégo na ziemiach polskich w XIX wieku, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań 2009, s. 228, 235-236.

Rodzaj: park

Styl architektoniczny: krajobrazowy

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_ZZ.30174, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_ZZ.2100