stylu arkadowego, co pozwala datować budynek na 2. ćw. XIX wieku. Park podworski ma znaczne walory krajobrazowe.

Historia

W średniowieczu Zakrzów był królewszczyzną położoną w granicach starostwa barwałdzkiego, a od ok. poł. XVII w. w starostwie lanckorońskim. W 1777 roku od zaborczego rządu austriackiego dobra lanckorońskie zakupiła Franciszka Krasińska. Później dziedziczyli je Montleartowie, którzy prawdopodobnie w 2. ćw. XIX w. zbudowali zakrzowski dwór. Pod koniec XIX w. miejscowy majątek przejęli Habsburgowie, którzy po 1918 r. sprzedali go Lwowskiemu Bankowi Ziemskiemu Kredytowemu. W 1922 r. Zakrzów kupił Karol Lewakowski, syn Zygmunta Lewakowskiego, polityka galicyjskiego i przemysłowca naftowego, a na początku lat 20. XX w. także senatora Rzeczypospolitej Polskiej. Nowy właściciel w 1927 r. przeprowadził gruntowną renowację rezydencji. W czasie okupacji Niemcy produkowali w dworze luksusowe alkohole. Po II wojnie światowej budynek użytkowany był najpierw jako dom wypoczynkowy dla kombatantów wojennych i byłych więźniów hitlerowskich obozów zagłady, później znajdował się tu ośrodek zdrowia i dom dziecka. W latach 80. XX w. znacznie zniszczoną rezydencję przejęła w użytkowanie  rolnicza spółdzielnia produkcyjna z pobliskiego Stryszowa. Przeprowadzono gruntowny remont zabytku i przystosowano go na obiekt hotelowo-restauracyjny „Senator”. Taka funkcja budynku utrzymywana jest do dzisiaj.

Opis

Dwór położony jest w środkowo-wschodniej części Zakrzowa w pobliżu skrzyżowania dróg do Stronia i Stryszowa. Znajduje się na terenie  parku krajobrazowego ze stawem, który od wschodu sąsiaduje z obiektami dawnej dworskiej zabudowy gospodarczej. Przed frontem dworu czytelne są pozostałości dawnego ogrodu tarasowego. Park tworzy głównie  drzewostan pochodzenia rodzimego. Rosną tu m.in. brzozy, dęby  jawory, jesiony, modrzewie i świerki. Fasadą dwór zwrócony jest na południe. Obiekt murowany z cegły i kamienia, potynkowany, piętrowy, częściowo podpiwniczony, nakryty dachem półszczytowym z naczółkami z dachówki ceramicznej. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, szerokofrontowy, symetryczny, w fasadzie z trójkątnym frontonem z półkolistym świetlikiem w tympanonie i portykiem zredukowanym do balkonu wspartego na czworobocznych filarach. Część środkowa fasady ujęta jest parą przyściennych filarów zwieńczonych kulami. Parter oraz naroża dworu ożywione są boniowaniem. Od północy do korpusu domu dostawiona jest obszerna, prostokątna oficyna. Części środkowa i wschodnia budynku są dwutraktowe, a część zachodnia jest jednopomieszczeniowa. Pomieszczenie na parterze w części zachodniej obiektu nakrywają sklepienia żaglaste wsparte na  prostopadłościennym filarze. Nad pozostałymi pomieszczeniami parteru znajdują się stropy drewniane. W jednej z sal na belce stropowej wyryty jest łaciński napis „Renovatum + A.D. MCM XXVII Sibi Amicis ET Posterimati” („Odnowiony 1927. Sobie, Przyjaciołom i Przybyłym”). W dworze zachował się  okazały, bogato opracowany snycersko portal zwieńczony puttami podtrzymującymi tarczę monogramową i trójboczny ogrzewacz wykonany z ozdobnych kafli. Najstarszą częścią obiektu jest jego część zachodnia, której w końcu XX w. przywrócono pierwotną formę. Być może pochodzi ona z wcześniejszego okresu niż wiek XIX i  stanowiła fragment jakiej starszej budowli. Wskazywać by mogły  na to m.in. znacznie mniejsze otwory okienne zamknięte łukami obniżonymi, inne niż w pozostałych częściach budynku. W części wschodniej obiektu w latach 80. XX w. przywrócono stan z 1927 r. tj. z okresu restauracji przez Lewakowskiego. Obecnie na parterze dworu znajdują się pomieszczenia restauracyjne i zaplecze kuchenno-gospodarcze a na piętrze pokoje hotelowe.

Zabytek dostępny (hotel i restauracja).

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie. 16-10-2017