Znany pod nazwą willa „Pod Wiewiórką” lub „Kuncewiczówka”. Autorem projektu był Karol Siciński.   Willa uznana została za jedno z najwybitniejszych dzieł tego architekta i nosi tez cechy znamienne dla reprezentacyjnej architektury letniskowej dwudziestolecia międzywojennego. Gościli w niej najwybitniejsi przedstawiciele i twórcy myśli społecznej i kulturalnej tego okresu. Podobną rolę dom zaczął pełnić po roku 1956.

Historia 

Obiekt wzniesiony został w latach 1934-1936 r. Przez wiele lat użytkowany był przez właścicieli - pisarkę Marię i Jerzego Kuncewiczów jako dom letniskowy. Autorem projektu drewnianej willi w stylu kazimierskim był architekt Karol Siciński. Ogród wokół budynku zaprojektował prof. Jan Dybowski. 

Okres II wojny światowej Kuncewiczowie spędzili na emigracji we Francji i Wielkiej Brytanii. W tym czasie dom w Kazimierzu Dolnym zajęli naziści. Do willi wprowadził się jeden z lekarzy wojskowych. Latem 1944 willę zajęli żołnierze Armii Czerwonej i utworzyli w niej sztab wojskowy. W czasie okupacji zniszczeniu uległo wyposażenie domu. W latach 40. i 50. XX w. obiekt był ośrodkiem wczasowym i kolonijnym dla dzieci pracowników Urzędu Bezpieczeństwa.

Na początku lat 60. XX w. Kuncewiczowie powrócili do Polski (po pobycie w Stanach Zjednoczonych) i odzyskali dom w Kazimierzu Dolnym. Mieszkali tu latem. Stworzyli miejsce spotkań wybitnych osobistości (malarzy, pisarzy, dziennikarzy, polityków). Po śmierci męża w roku 1984 Maria Kuncewiczowa zdecydowała się pozostać w Kazimierzu na stałe (do śmierci w roku 1989). Zgodnie z ostatnią wolą pisarki, jej kazimierski dom był ośrodkiem pracy twórczej. W latach 1991-2005 domem opiekowała się Fundacja Kuncewiczów. Założył ją syn Marii i Jerzego Kuncewiczów - Witold, powierzając kierownictwo Edwardowi Balawejderowi. Organizowano tu wystawy plastyczne i spotkania autorskie z pisarzami, poetami, naukowcami. Odbywały się koncerty, widowiska teatralne, a także konferencje naukowe. 

W roku 2005 podjęto uchwałę o wykupieniu całej nieruchomości i przekazaniu jej Muzeum Nadwiślańskiemu, jako placówce podległej Urzędowi Marszałkowskiemu. Witold Kuncewicz ofiarował nowemu użytkownikowi wyposażenie domu. Obiekt poddano generalnemu remontowi i utworzono muzeum biograficzne.

Obecnie działa tu oddział literacki Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, poświęcony Kuncewiczom. Prezentowana jest ekspozycja muzealiów m.in. mebli, obrazów artystów związanych z Kazimierzem Dolnym z okresu kolonii artystycznej założonej przez Tadeusza Pruszkowskiego, pamiątek przywożonych przez Kuncewiczów z dalekich podróży, rodzinnych fotografii. 

Opis

Obiekt zajmuje centralną część wielobocznej, ogrodzonej działki, zlokalizowanej  w południowo-wschodniej części Kazimierza Dolnego, przy ul. Małachowskiego. Usytuowany jest na szczycie wzgórza w sąsiedztwie budynku Domu Prasy. 

Wkomponowana w naturalne ukształtowanie terenu opadającego w kierunku wschodnim. Otoczona ogrodem – parkiem, częściowo projektowanym oraz naturalnym bogatym drzewostanem.

Budynek skierowany jest frontem na pd., poprzedzony podjazdem z okazałym klombem, gdzie niewielka fontanna. Od wsch. teren ogranicza spadzista skarpa. 

Willa w stylu kazimierskim łączącym biały kamień z ciemnym drewnem, pod nisko rozłożonym dachem pokrytym gontem.

Budynek założony na planie trzech przenikających się prostokątów, dwutraktowy, z ryzalitami od pn. i pd. i  z prostokątnym tarasem od pd.

Układ wnętrza niesymetryczny, zbliżony do trzytraktowego, z hallem przelotowym na osi oraz wychodzącym z niego korytarzem od zach. Część reprezentacyjną stanowi  hall i dwa salony. 

Bryła nieregularna, wieloczłonowa, parterowa, z mieszkalnym poddaszem, podpiwniczona, nakryta przenikającymi się czterospadowymi dachami z półszczytami. Budynek skomponowany z trzech brył, z których wschodnia jest piętrowa, pozostałe parterowe z użytkowymi poddaszami. Dachy głównie czterospadowe z lukarnami – powiekami, szczytami i dymnikami. Od południa taras z pergolą, murowany z opoki wapiennej. Okna wielodzielne z przewagą trójdzielnych o podziałach pionowych.

Budynek drewniany z bali sosnowych, konstrukcji zrębowej, zwęgłowanych na jaskółczy ogon z ostatkami, na podmurówce z kamienia wapiennego tzw. opoki, kryty gontem. Salony przykryte stropami belkowanymi. W pozostałych pomieszczeniach sufity tynkowane. 

Elewacje zróżnicowane, wieloosiowe, za wyjątkiem zach. niesymetryczne, , na wysokim kamiennym cokole.. Otwory okienne i drzwiowe prostokątne, wielokwaterowe. W partii podmurówki mniejsze jednokwaterowe prostokątne okratowane okna.

Fasada (pd.) niesymetryczna, pięcioosiowa poprzedzona tarasem dostępnym schodami. Na parapecie tarasu cztery kolumny wspierające belkowanie pergoli. Skrajna zach. część elewacji w formie ryzalitu jednoosiowego. Wsch. część elewacji dwukondygnacyjna.

Elewacja zach. symetryczna trójosiowa, ze szklaną wystawką w połaci dachu.

Elewacja pn. niesymetryczna, bez podziału osiowego, z ryzalitem w części wsch.. W części środkowej galeria na słupach, przeszklona.

Elewacja wsch. niesymetryczna, trzykondygnacyjna, z drewnianym podcieniem na czterech słupach.

W wnętrzach zachował się m. in.  piec z ręcznie malowanych kafli huculskich zXIX w. oraz kuta balustrada, wykonana wg projektu Karola Sicińskiego, z motywem wiewiórki patronującej willi.

Zabytek dostępny 

w okresie od 1 kwietnia do 30 września w godz. 10:00-17:00

w okresie od 1 października do 31 marca w godz. 09:00-16:00 / nieczynne w środy/

Z wyjątkiem 1 stycznia (Nowy Rok), Niedzieli Wielkanocnej, 1 i 11 listopada oraz 24 i 25 grudnia (Wigilia i Boże Narodzenie)

Oprac. Anna Sikora-Terlecka, PT w Lublinie, 30-03-2021 r.