oraz z 1 ćw. XIX w., ewoluującej od późnego baroku ku neoklasycyzmowi. Kościół i jego wyposażenie także o wartościach artystycznych.

Historia

Wolibórz założony przed 1336 r. Przed 1362 r. wzniesiony tu kościół par., w 1514 r. zbudowany murowany, późnogotycki, z wieżą z przyporami, dostawioną do bocznej elewacji nawy oraz z portalem w elewacji frontowej. W latach ok. 1558–1623 kościół użytkowany przez protestantów, a następnie przez katolików. W 2 poł. XVII w. przebudowany. Z tej fazy zachowany wczesnobarokowy, uszakowy portal w elewacji późnogotyckiej wieży, obecnej kruchty. W 1784 r. kościół w Woliborzu ponownie przebudowany. M.in. rozebrane górne kondygnacje późnogotyckiej wieży, a jej przyziemie włączone w nową, dwukondygnacjową przybudówkę przy nawie, z lożą patronacką na piętrze i emporą. Fasada zwieńczona barokowym szczytem z wolutami. Na dachu nawy zbudowana sygnaturka częściowo murowana, częściowo o konstrukcji zrębowej. W latach 1821–1822 kościół rozbudowany. Nawa wydłużona w kierunku wsch. z 18 do 33 m. Zbudowane nowe prezbiterium. Salowy korpus nakryty drewnianym sklepieniem pozornym. Rozbudowana przybudówka przy nawie, w której urządzona duża zakrystia ze sklepieniem zwierciadlanym, a nad nią empora. Wykonane artykulacja wnętrza (pilastry i belkowanie) i wystrój elewacji kościoła (uproszczony podział ramowy, listwowe obramienia otworów, tynkowe i kamienne). Kościół przebudowany w stylu późnego baroku o formach usztywnionych pod wpływem wczesnego neoklasycyzmu. W 1850 r. kościół odnowiony, w przybudówce obok kruchty urządzona Kaplica Zmarłych. W 1881 r. zamontowany na sygnaturce zegar wieżowy firmy Eppner ze Srebrnej Góry, a w 1893 r. sygnaturka nakryta nowym hełmem. W końcu XIX w. wykonana dekoracyjna polichromia wnętrza kościoła w stylu historyzmu, z której zachowane obecnie motywy na gurtach sklepienia oraz na glifach nisz okiennych. W latach 1898–1899 usunięty z elewacji frontowej późnogotycki portal i dobudowana do niej obecna wieża w stylu historyzmu. Nakryta neobarokowym cebulastym hełmem z latarnią. Zespolona kompozycyjnie z neobarokowymi spływami wolutowymi szczytu fasady. Wieża zbudowana przez lokalnego budowniczego, może przez budowniczego hrabiów von Magnis z Bożkowa — E. Bergera, czynnego w latach ok. 1875–1902. W latach 1958–1960 przeprowadzony remont kościoła, m.in. wykonane nowe elementy polichromii wnętrza, plafony z przedstawieniami figuralnymi.

Opis

Kościół orientowany, murowany z kamienia i cegły. Salowy z wydłużoną, wąską nawą, zamkniętą półkolistą absydą prezbiterium. Nakryty jednym dachem, dwuspadowym i półstożkowym nad absydą prezbiterium. Od północy dostawiona do nawy wydłużona, jednotraktowa, dwukondygnacjowa przybudówka z różnej wielkości wnętrzami, w tym — z zakrystią, kruchtą, Kaplicą Zmarłych i emporami. Wieża zach. na planie kwadratu, czterokondygnacjowa z podcieniem w przyziemiu i z przyporami. Nakryta spłaszczonym, czterobocznym hełmem z latarnią. Elewacje korpusu i przybudówki rozczłonkowane podziałem ramowym, zwieńczone gzymsem koronującym. Okna w obramieniach tynkowych lub kamiennych z lokalnego, czerwonego piaskowca. Wieża ze zróżnicowanym układem otworów w kondygnacjach, w większości obramionych. Artykulacja jej elewacji złożona z przypór, z powiązanego z nimi kompozycyjnie podziału ramowego oraz z profilowanego obramienia wieńczących szczytów. Wnętrze kościoła rozczłonkowane atektonicznie pilastrami wielkiego porządku z impostami, na których posadowione belkowanie wieńczące. Sklepienia pozorne. Nad prezbiterium sklepienie konchowe, spłaszczone, nad nawą spłaszczone kolebkowe. Sklepienia dzielone gurtami zdobionymi malowanymi motywami dekoracyjnymi. Wyposażenie kościoła złożone z: barokowej, kamiennej chrzcielnicy w 1711 r., z barokowo-rokokowej ambony w formie łodzi (1780 r., m.in. Ludwig Wilhelm Jäschke z Barda) oraz z obiektów powstałych w latach 20. XIX w., utrzymanych w stylu łączącym elementy późnego baroku i neoklasycyzmu. To: ołtarz główny Św. Jakuba Apostoła, dwa ołtarze boczne pw. NMP i Św. Franciszka Ksawerego (obecnie Serca Jezusowego), prospekt organowy i balustrada komunijna.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Opr. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 19-01-2016 r.