Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ruina dworu - Zabytek.pl

Adres
Kłębowiec

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. wałecki, gm. Wałcz

Jedna z ciekawszych późnobarokowych rezydencji na terenie historycznej Wielkopolski.Pałac o dużych walorach architektonicznych, zachowany w formie ruiny.

Czytelne podziały i elewacji oraz kompozycja całości barokowego założenia.

Historia

Wieś Kłębowiec należała w średniowieczu do zakonu templariuszy lub joannitów, o czym świadczą dawne wersje jej nazwy, jak Clasthorndorp (1468). Co najmniej od 1503 r. majątek szlachecki Kłębowiec pozostawał w rękach rodziny von der Goltz (Golców). W XVI i XVII w. majątek ten był wielokrotnie dzielony na mniejsze części (np. w 1639 r. wymienia się aż dziewięciu Golców z Kłębowca). W 1. połowie XVIII w. majątek Kłębowiec i okoliczne dobra zostały skupione w ręku marszałka polnego von Goltza. W 1744 r. na mocy testamentu posiadłości te przeszły w posiadanie Sophie von der Goltz, wdowy po generale podporuczniku.

Barokowy pałac w Kłębowcu wzniesiony został w latach 1731-1745 prawdopodobnie z polecenia męża Sophie von der Goltz. Wraz z pałacem powstały trzy oficyny i park typu francuskiego.

W ciągu XVIII wieku posiadłości kłębowieckich Golców topniały ze względu na rosnące zadłużenie. Sukcesywnie sprzedawano lub oddawano za długi kolejne majątki, tak iż w 1783 r. w posiadaniu Sophie von der Goltz pozostały tylko Kłębowiec i Neugoltz. W 1785 r. wymieniany jest już nowy właściciel – pruski urzędnik Johann von Unruh (Unrug). W XIX w. majątek przechodził często z rąk do rąk. W 1804 r. właścicielem był landrat powiatu myśliborskiego w Nowej Marchii von Schützel, w 1808 r. – baron von Mauritius, w 1818 r. radca von Gumpert, a po nim Leopold von Wersen. W 1823 r. przeprowadzono uwłaszczenie chłopów. W 1842 r. jako właściciel wymieniany jest podkomorzy von Watzdorf, a w 1851 r. – Gustav von Nostitz-Wallwitz. Od 1855 r. właścicielem majątku był Max von Klitzing, a po nim, od 1902 r. – jego syn. W rękach rodziny von Klitzing pozostawał Kłębowiec do 1945 r. Za czasów ostatnich właścicieli majątek powiększony przez von Klitzingów, liczył m.in. 1312 ha gruntów ornych i ponad 2400 ha lasów. Specjalizował się w hodowli bydła rasy holenderskiej oraz owiec.

W XIX w. przekształcono park w duchu krajobrazowym, a w 2. połowie tego stulecia, za czasów von Klitzingów wzniesiono okazałe zabudowania gospodarcze. Do południowej elewacji zachodniego ryzalitu od strony ogrodu dobudowano oranżerię, przed którą położony był czworokątny gazon. Wnętrze pałacu posiadały bogaty wystrój i wyposażeni – ozdobione były m.in. malowidłami ściennymi.

Podczas działań wojennych w 1945 r. pałac spłonął, a następnie ulegał dalszej dewastacji. Majątek został rozparcelowany. Na przełomie lat 40. i 50. z części gospodarstw chłopskich utworzono Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, która jednak upadła w 1957 r. 

Opis

Zespół pałacowo-folwarczny w Kłębowcu położony jest na zachód od drogi Wałcz-Czaplinek, w południowo-zachodniej części wsi. Rezydencjonalna część zespołu, złożona z pałacu i parku ograniczona od południa rzeką Kłębowianką, od północy i zachodu graniczy z częścią gospodarczą. Pałac zwrócony jest fasadą na północ. Na wschód od pałacu, w stronę drogi rozciąga się park krajobrazowy, po północnej stronie położony jest dawny dziedziniec honorowy, po stronie południowej – dawna polana, obecnie służąca jako boisko. Pierwotnie po obu stronach dziedzińca usytuowane były dwie oficyny przylegające narożnikami do północnej elewacji pałacu. Obecnie w stanie ruiny przetrwała wschodnia oficyna.

Barokowy pałac, obecnie zachowany w stanie ruiny, założony został na regularnym rzucie prostokąta z trzema wydatnymi ryzalitami w każdej z dłuższych elewacji (ryzality frontowe – równe głębokością, środkowy ryzalit ogrodowy – płytszy od bocznych). Budynek podpiwniczony, jednopiętrowy, pierwotnie nakryty był dachem czterospadowym nad korpusem głównym i osobnymi dachami trójspadowymi nad ryzalitami. Murowany z cegły, pierwotnie otynkowany. Stropy, sklepienia, schody wewnętrzne, konstrukcja dachu, a także część murów zewnętrznych (górne partie murów oraz południowe elewacje bocznych ryzalitów ogrodowych) – nie zachowane.

Elewacje pałacu z wydzielonym, boniowanym cokołem, podzielone gzymsem kordonowym. Otwory okienne ujęte opaskami, na parterze z kluczami w nadprożach. Dłuższe elewacje opięte na każdej z kondygnacji toskańskimi pilastrami, symetryczne. Fasada i elewacja tylna jedenastoosiowe, z trójosiowym ryzalitem pośrodku i dwuosiowymi ryzalitami bocznymi. Każdy ze środkowych ryzalitów zwieńczony wysokim szczytem z wydzielonym cokołem przeprutym pośrodku okulusem. Środkowe partie obu szczytów ujęte po bokach pilastrami, pomiędzy którymi blendy okienne. Szczyt frontowy zwieńczony kamiennym elementem rzeźbiarskim – kartuszem herbowym z panopliami, szczyt elewacji ogrodowej – trójkątnym naczółkiem. Elewacje boczne siedmioosiowe, o częściach skrajnych i środkowej – wydzielonych pilastrami. W skrajnych osiach otwory okienne zastąpione blendami. Wnętrze dwutraktowe, z obszerną sienią i salonem ogrodowym na osi, w częściach skrajnych – cztero- i półtraktowe ze środkowym korytarzem i osobnymi pomieszczeniami w ryzalitach.  

Obiekt dostępny z zewnątrz, wnętrze niedostępne.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 16-07-2018 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkowników Tadeusz Rzepka, Alicja .

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.117298, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.417741