Historia

Cmentarz katolicki przy ul. Cmentarnej powstał w 1830 r. Wraz z prawosławnym i ewangelickim tworzy wspólną nekropolię. Użytkowano ją systematycznie po 1850 roku, kiedy zaprzestano grzebania zmarłych na cmentarzach przykościelnych, w centrum miasta. 

Kaplica rodziny Jüttnerów wzniesiona została w 1897 roku, przez zakład kamieniarski Józefa Norblina z Warszawy. Powstała dla Augusta i Katarzyny Jüttnerów z fundacji ich syna, księdza Jüttnera. 

Opis

Cmentarz założony został w północnej części miasta, po zachodniej stronie ulicy Cmentarnej, na północ od rzeki Strawy, na niewielkim wzniesieniu. Położony jest centralnie, między nekropoliami prawosławną i ewangelicką. Plan cmentarza to nieregularny prostokąt –z wydzielona częścią na rzucie „L” od południa, należącą do cmentarza prawosławnego. Od ul. Cmentarnej ogrodzony wysokim, pełnym, murem. Na teren cmentarza, od ulicy Cmentarnej, prowadzi trzyczęściowa brama z centralną, dwuskrzydłową bramą przejazdową, flankowaną furtami. Brama ustawiona jest na osi alei głównej. Kaplica Jüttnerów znajduje się w północno-wschodniej części cmentarza, ok 20 m. na północ od alei głównej. 

Kaplica wzniesiona w stylu eklektycznym. Powstała na planie prostokąta, z wejściem na krótszym boku, od wschodu poprzedzonym prostokątnym podestem. Bryła zwarta, przykryta dachem dwuspadowym i dwuspadowym zadaszeniem frontonów. Wnętrze jednoprzestrzenne. 

Fundamenty kaplicy z cegły ceramicznej, pełnej, na zaprawie wapiennej. Ściany z piaskowca, na kamiennej podwalinie. Obustronnie tynkowane.

Nad kaplicą sklepienie kolebkowe, z cegły ceramicznej, pełnej.

We wnętrzu posadzka marmurowa z dwubarwnych płyt, ułożonych we wzór geometryczny. Dach kryty blachą. Schody murowane z cegły na zaprawie wapiennej, jednobiegowe, trzystopniowe, stopnice z piaskowca

Okna witrażowe, pojedyncze, w metalowych ramach, dzielone metalowymi szprosami, sześciokwaterowe. 

Drzwi dwuskrzydłowe, metalowe, dekorowane ornamentem roślinnym. Na każdym skrzydle po dwie płyciny. Górne przeszklone, okratowane. W dolnych  centralna rozeta otoczona ornamentem roślinnym. Nad drzwiami przeszklone nadświetle z kratą. 

Kaplica wzniesiona na dwustopniowej odsadzce i wysokim, dwuczęściowym cokole. W 1/3 wysokości cokołu gzyms kordonowy z ćwierćwałka. W zwieńczeniu cokołu gzyms profilowany. 

Elewacja wschodnia, poprzedzona podestem kamiennym. Podest otoczony niskim ogrodzeniem, z podwójnych, poziomych prętów, między narożnymi, graniastymi słupkami. Ściana jednokondygnacyjna, jednoosiowa. Centralnie otwór drzwiowy zwieńczony łukiem pełnym, ujęty profilowaną ramą. Dwuczęściowy. Pod łukiem nadświetle, oddzielone kamiennym ślemieniem od prostokątnego otworu drzwi. Narożniki ściany ujęte ćwierćkolumnami, na profilowanych bazach, o kanelurowanych trzonach i korynckich kapitelach. Nad nimi blokowe imposty, na których wieńczący ścianę trójkątny, fronton, obwiedziony profilowaną ramą, z wyłamany belkowaniem. Na szczycie frontonu monstrancja na cokole. W tympanonie kartusz herbowy, oparty na łuku otworu drzwiowego, ujęty w wieniec z liści dębowych. Pod kartuszem, na archiwolcie, wić z winorośli i akantu. W polu tympanonu inskrypcja, antykwą z szeryfami: PAMIĘCI AUGUSTA I  KATARZYNY JÜTTNER 1897” Na północnym cokole sygnatura zakładu kamieniarskiego: „J. NORBLIN. WARSZAWA. DZIKA 71.”

Elewacje południowa, jednokondygnacyjna, jednoosiowa. Narożnik wschodni ujęty ćwierćkolumną, narożnik zachodni pilastrem korynckim. Centralnie pseudoryzalit wydzielony pilastrami korynckimi o kanelurowanych trzonach. Między pilastrami otwór okienny zwieńczony łukiem pełnym, ujęty profilowaną ramą z wydatnym kluczem. W oknie biforium wsparte na korynckich narożnych ćwierćkolumnach i centralnej półkolumnie. Nad biforium oculus. Nad oknem girlanda. Ryzalit wieńczy fronton ujęty bogato profilowanym gzymsem z fryzem kostkowym. W tympanonie wieniec laurowy przepleciony wstęgą. Nad wieńcem pięcioramienna gwiazda. Na szczycie kamienny akroterion z krzyżem. 

Elewacja północna zakomponowana jest analogicznie. 

Elewacja zachodnia, jednokondygnacyjna, bez otworów. Ujęta narożnymi pilastrami korynckimi, wspierającymi trójkątny fronton. Na szczycie kamienny akroterion z krzyżem.

We wnętrzu zachowały się polichromie na ścianach. W prezbiterium współczesny, marmurowy ołtarz. Centralnie w posadzce marmurowa płyta kryjąca wejście do krypty.

Obiekt dostępny z zewnątrz, przez cały rok, od godzin rannych do zmierzchu. 

Oprac. Agnieszka Lorenc-Karczewska, OT NID w Łodzi, 19.05.2020 r.