kościół pomocniczy pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl
kościół pomocniczy pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Adres
Nowa Ruda
Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Nowa Ruda (gm. miejska)
Zawiera znaczące relikty późnogotyckiego kościoła z pocz. XVI w.
Historia
W 1363 r. wymieniony pierwszy noworudzki → kościół par. pw. Św. Krzyża. W latach ok. 1500-1502 r. wzniesiony kolejny, par. pw. Św. Mikołaja, także przy ul. Cmentarnej. Po przejściu właścicieli Nowej Rudy, panów von Stillfried und Rattonitz na protestantyzm i po zbudowaniu (do 1567 r.) par. kościoła ewangelickiego w Górnym Mieście przeniesione na ów kościół wezwanie Św. Mikołaja wraz z prawem patronatu. Starszy kościół przy ul. Cmentarnej pozostawiony katolikom. Od 1631 r. użytkowany jako kaplica i pod nowym wezwaniem: Wniebowzięcia NMP. Od końca XVII w. to kościół filialny, a od końca XVIII stulecia cmentarny. Kościół zbudowany w latach 1500-1502 w stylu późnogotyckim. Wzniesiony jako niewielki, bezwieżowy, z niższym prezbiterium, z krótką nawą i z zakrystią Nakryty zapewne wysokim dwuspadowym dachem, w związku z czym fasada zwieńczona trójkątnym szczytem. W elewacjach przepruty ostrołuczny portal główny ozdobiony laskowaniem, portale boczne zamknięte łukami dwuramiennymi i ostrołuczne okna. Prezbiterium oraz nawa nakryte stropami. Zapewne w latach ok. 1725–1730 kościół zbarokizowany. Zachowane w większości późnogotyckie otwory, w tym portale. W prezbiterium i fasadzie przebite dodatkowe okna termalne i o łuku koszowym. Przebudowane dachy, na dachu nawy wzniesiona sygnaturka. Do prezbiterium dostawiona duża przybudówka z zakrystią i lożą patronacką. Zapewne w końcu XVIII w. zbudowane nad nawą i prezbiterium stropy z fasetami. Kościół odnawiany w latach ok. 1843–1853, 1878 i w 1 ćw. XX w. W trakcie któregoś z tych remontów przeprowadzonych w XIX w. wzniesiona obecna, wieżowa klatka schodowa z neogotyckimi, ostrołucznymi oknami i obecnym hełmem. W 2 poł. XIX w. zbudowany obecny chór muzyczny utrzymany w stylu historyzmu, z elementami sztuki ludowej.
Opis
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP zlokalizowany przy ulicy Cmentarnej, blisko koryta Włodzicy. Orientowany, murowany z kamienia i cegły, tynkowany. Wyodrębnione szerokie, prezbiterium zamknięte trójbocznie. Nawa niemal kwadratowa, z drewnianym, chórem muzycznym. Od pd.-wsch. dobudowana do prezbiterium przybudówka (z zakrystią i lożą patronacką), a do bocznej elewacji nawy dostawiona od pn.-zach. czworoboczna, trzykondygnacjowa wieżowa klatka schodowa z ostrosłupowym hełmem. Prezbiterium niższe od nawy, nakryte odrębnym dachem, nad wyższą nawą wysoki dach czterospadowy z ośmioboczną sygnaturką z jednoprześwitowym, cebulastym hełmem. Elewacje zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. W elewacji frontowej późnogotycki portal z laskowaniem doprowadzonym do głębokich skośnych zaciosów. W bocznych elewacjach nawy m.in. dwuramienne portale w kamiennych obramieniach oraz ostrołuczne otwory. W przybudówce przy prezbiterium okna termalne, prostokątny otwór wejściowy, w listwowym obramieniu. Powyżej nisza zamknięta konchą, zawierająca Grupę Wniebowzięcia Marii (ok. 1720). Prezbiterium nakryte stropem z wysokimi fasetami. Otwarte ku nawie poprzez ostrołuczny łuk tęczowy. W pn.-wsch. ścianie prezbiterium prostokątny otwór wejściowy do zakrystii (w kamiennym obramieniu), a ponad nim półkolista arkada loży kolatorskiej. Nawa szersza od prezbiterium, z drewnianym chórem muzycznym opartym na dwóch drewnianych, czworobocznych słupach z uproszczonymi, profilowanymi głowicami. Balustrada chóru pełna, o konstrukcji szkieletowej, odeskowana, podzielona a prostokątne kwatery. Ozdobiona listwami z dekoracją snycerską. Nawa nakryta drewnianym stropem z podciągiem i z sufitem oraz z wąską, profilowaną fasetą. W wieżowej klatce schodowej kamienne, kręcone schody mocowane na cylindrycznym, kamiennym trzonie. Otwór wejściowy na chór muzyczny ujęty kamiennym obramieniem ze sfazowanym narożem. Wyposażenie kościoła barokowe: ołtarz główny i dwa ołtarze boczne Św. Jana Nepomucena i pw. Nawiedzenia Św. Elżbiety (ok. 1715–1730), ambona (ok. 1720), stalle w prezbiterium (2 ćw. XVIII w.). W stylu historyzmu prospekt organowy (neoklasycyzmu łączonego z neogotykiem, 1881 r.), witraże w prezbiterium i cztery metalowe żyrandole w kształcie koron.
Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.
Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 28.01.2016 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.74625, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.96799