Historia

Wieś Zakrze wymieniona po raz pierwszy w 1477 r. Założona zapewne na pocz. XV w. Początkowo w obrębie tzw. państewka homolskiego, wielkiego kompleksu dóbr z zamkiem Homole, który w 1477 r. przyłączony do Hrabstwa Kłodzkiego. Od 1689 r. Zakrze wsią prywatną, m.in. w ramach klucza jeleniowskiego. Najstarszy tutejszy kościół zapewne drewniany. Murowany wzniesiony w 1679 r., jako filialny. Wieś zapewne uboga, w związku z czym nowy kościół niewielki i bardzo skromny, bez artykulacji, nakryty wewnątrz stropem. Wzniesiony może z wyodrębnionym prezbiterium lub już jako salowy, co jak na czas budowy bardzo nietypowe. Wczesnobarokowy, z oknami termalnymi charakterystycznymi dla początkowej fazy tego stylu w Czechach i na Śląsku. Może już w 1679 r. obok kościoła zbudowana wolnostojąca dzwonnica o nie znanych formach. W 1725 r. dzwonnica ta przebudowana lub wzniesiona na jej miejscu obecna, wczesnobarokowa, nakryta hełmem cebulastym. W 2 poł. XVIII w. zbudowany w nawie nowy chór muzyczny posadowiony, co charakterystyczne dla wiejskiej architektury sakralnej Ziemi Kłodzkiej, na stropie belkowym podpartym drewnianymi filarami (budownictwo ludowe). Ograniczony marmoryzowaną balustradą w stylu baroku dojrzałego, zdobioną tablaturą. W końcu XVIII w. lub w 1 ćw. XIX w. kościół przebudowany może na salowy i niewątpliwie nakryty wówczas wewnątrz obecnym, spłaszczonym sklepieniem beczkowym. Zapewne też wówczas rozbudowany od pn. o dwukondygnacjową przybudówkę zawierającą na parterze nową zakrystię, a na piętrze lożę patronacką. W XIX i XX w. kościół remontowany. Rozbudowany w latach 1982-1983 w kierunku wieży o nową, zach. część nawy, w nawiązaniu do ducha wczesnego baroku. W nowej części nawy umieszczony nowy chór muzyczny z balustradą nawiązującą do barokowej. Ponadto w 1997 r. wykonana przez malarza Zbigniewa Milla polichromia sklepienia (wydarzenia z Ewangelii w plafonach).

Opis

Kościół par. pw. Św. Katarzyny orientowany, murowany, tynkowany, salowy, na planie wydłużonego prostokąta z trójbocznym zamknięciem nie wyodrębnionego prezbiterium oraz z widoczną, zach., nowszą częścią korpusu dostawioną do wieży (z hełmem cebulastym). Od pn. dobudowana do korpusu kościoła dwukondygnacjowa przybudówka z zakrystią i lożą patronacką. Elewacje starszej części korpusu i wieży zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. Nawa i prezbiterium nakryte sklepieniami beczkowym i konchowym, u podstawy których poprowadzony profilowany gzyms koronujący. Prezbiterium wyróżnione pilastrami wspierającymi łuk tęczowy. Pilastry zdobione malowaną tablaturą. Wyposażenie kościoła złożone z: ołtarza głównego (wczesny neoklasycyzm z elementami późnego baroku, 1 ćw. XIX w.), ambony (barok, kon. XVII w.) oraz z prospektu organowego (neoklasycyzm, ok. poł. XIX w.).

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 07.08.2017 r.