Położona przy głównym placu miasta, stanowi jeden z jego najbardziej charakterystycznych akcentów architektonicznych. Jej gotyckie piwnice należą dziś do bardzo nielicznych tego typu zabytkowych wnętrz na Pomorzu Zachodnim. Szczytowa, neobarokowa fasada jest przykładem długiego trwania historyzmu. 

Historia obiektu/datowanie etapów budowy

Narożna przyrynkowa kamienica przy ul. Niepodległości 52 jest obiektem o średniowiecznej historii. Powstała na działce wytyczonej prawdopodobnie wraz z lokacją miasta. Najstarszą częścią obecnego budynku są gotyckie piwnice, pochodzące z końca XV, lub początku XVI w. Wyższe kondygnacje zapewne od początku wzniesione były w konstrukcji ryglowej. Do czasów ostatniej przebudowy zachowała się drewniana konstrukcja budynku prawdopodobnie z początku XVIII w. Zapewne z tego samego czasu pochodziły dwa ryglowe budynki w podwórzu, usytuowane po prawej stronie działki wzdłuż ulicy ks. Ruta. W początkach XIX w. wymieniono ścianę frontową kamienicy, lub tylko przebudowano jej fasadę. Na rycinach z XIX w. widoczna jest kamienica o pięcioosiowej fasadzie z klasycystycznym detalem (naczółkami nadokiennymi) i trójspadowym dachu z dużym świetlikiem w kształcie wolego oka. Prawdopodobnie około 1925 r. kamienica została gruntownie przebudowana. Wymurowano nową ścianę frontowa z odmiennym niż dotychczas układem okien i ozdobnym neobarokowym szczytem, zmieniono formę dachu i układ wnętrza, zachowując jednak drewnianą konstrukcję ścian i stropów oraz więźbę dachową. W okresie powojennym kamienica została zaniedbana. Na skutek zawilgocenia i braku remontów znacznemu zniszczeniu uległa konstrukcja drewniana. W latach 2002-2003, na podstawie rok wcześniejszego projektu kamienica uległa całkowitej przebudowie z zachowaniem zewnętrznego kształtu budynku – jego fasady i bryły. Rozebrano wszystkie ryglowe ściany, stropy i więźbę dachową, zachowując piwnicę i ścianę frontową. Na gotyckich piwnicach wzniesiono nową, murowaną konstrukcję, odtwarzając w bocznej ścianie od ul. ks. Ruta dawny układ otworów okiennych. Rozebrano oba budynki tylne, na których miejscu wzniesiono jeden jednopiętrowy budynek o elewacjach imitujących konstrukcję ryglową.   

Opis obiektu

Kamienica usytuowana w zachodniej pierzei rynkowej, na narożniku ulic Niepodległości iks. Stanisława Ruta. Od strony południowej graniczy z budynkiem dziewiętnastowiecznego ratusza (ob. Gryfickiego Domu Kultury), od zachodu – z nowym budynkiem przy pasażu handlowym. 

Kamienica na rzucie prostokąta zwróconego krótszym bokiem w kierunku ul. Niepodległości. Jednopiętrowa, nakryta dwuspadowym dachem. Murowana, otynkowana. Ściana frontowa z cegły pozostałe ściany nowe, z bloczków, stropy części nadziemnej nowe, masywne. Ściany piwnic z cegły gotyckiej i kamienia polnego. Dach kryty dachówką ceramiczną. 

Elewacja frontowa neobarokowa, trzyosiowa, w narożach ujęta pasami boniowania. W parterze witryny sklepowe, na piętrze szerokie trójdzielne okna obramione opaskami. Szczyt o dwu oddzielonych gzymsami kondygnacjach, ujętych jońskimi pilastrami i wolutami, zwieńczony półkolistym naczółkiem. W dolnej kondygnacji szczytu dwa okna, w górnej owalne okienko w ozdobnym ornamentalnym obramieniu, a po bokach sterczyny w formie waz, w naczółku płaskorzeźba z przedstawieniem płynącego żaglowca. 

We wnętrzu z dawnej kamienicy zachowana kondygnacja piwnic – jedno duże pomieszczenie o ścianach murowanych z cegły o wątku gotyckim, w których widoczne wnęki zamknięte łukami odcinkowymi. Pozostałe kondygnacje nowe, o wtórnym układzie wnętrz.  

Obiekt dostępny z zewnątrz, wewnątrz zabytkowe jedynie piwnice, dostępne ewentualnie za zgodą lokatorów.  

Opr. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 15-02-2021 r.