Wrośnięty w malowniczy, morenowy lesisty pejzaż, na lekkim wyniesieniu jest organicznie zespolony z otaczeniem i stanowi kolorystycznie integralną część pięknego krajobrazu.

Zbudowany został ze starannie ociosanych granitowych kwader. Jest to prosta budowla salowa, na planie prostokąta, bez chóru i bez wieży w masywie zachodnim. Kościół jest orientowany, usytuowanie budowli na osi wschód-zachód, gdzie prezbiterium zwrócone w kierunku wschodnim, zgodnie z kanonem średniowiecznych budowli sakralnych.

Do wnętrza świątyni, od strony zachodniej, wiedzie portal wejściowy, ostrołukowy, jednokrotnie schodkowany. W ścianie południowej znajdują się dwa ostrołukowe portale schodkowane, uskokowe, jeden zamurowany, ponadto cztery wąskie, głęboko rozglifione, ostrołukowe okna. Również w ścianie północnej znajdują się cztery ostrołukowe okna.

We wschodniej ścianie szczytowej znajdują się trzy wąskie ostrołukowe okna, a nad nimi w ścianie szczytowej podłużne, wąskie płyciny.

W ścianie zachodniej ponad portalem ślad zamurowanego okulusa.

Wnętrze nawy posiada wymiary: 1,15 x 80 cm, grubość murów ścian bocznych 0,95 m, a ścian szczytowych – 1,28 m.

Wnętrze świątyni pokryte białym tynkiem, strop pułapowy, w ołtarzu tryptyk (XV w.?). W środkowych dwóch kwaterach sceny złożenia do grobu Chrystusa.

Po II wojnie światowej kościół w Brwicach zaczął służyć ponownie wspólnocie katolickiej. W dniu 22. VI. 1985 r. historia zatoczyła koło, w tym dniu nastąpiło uroczyste erygowanie parafii. Po długich stuleciach, od XIII w., od czasu lokacji miejscowości, kościół w Brwicach powrócił do swej pierwotnej funkcji. Doroczny odpust patrona parafii św. Antoniego z Padwy ma miejsce dnia 13 czerwca.

Datowanie: na ostatnią ćwierć XIII w.

Wzmianki źródłowe: 1337 r. – Wymienia się cztery pręty gruntu w Brwicach, jako należące do uposażenia plebanii. [ Cod. dipl.Brand. A XVIII.88, 93. ]

Ten typ kościołów, (bezwieżowy, salowy, na planie prostokąta) jest najczęstszy na pobrzeżu Morza Bałtyckiego i Północnego oraz w Niemczech środkowych, na Pomorzu prawo - i lewoodrzańskim, w miejscowościach w znacznej części do należących klasztorów do zakonu cysterskiego ( np. Białęgi należały do klasztoru cysterskiego Lehnin). Tym samym brak wieży zachodniej to widomy znak oddziaływanie architektury cysterskiej, gdzie bezwieżowość budowli kościelnych należała do najważniejszych punktów ściśle przestrzeganego programu budowlanego.

Rozwiązanie szczytu wschodniego, jakie spotykamy w kościele w Brwicach, czyli stosowanie triady okien w fasadzie wschodniej jest wynikiem oddziaływania form architektury cysterskiej, w związku z dominująca rolą tego zakonu na terenie Europy północnej.

Najbogaciej stosowano rozwiązanie ściany szczytowej wschodniej, gdzie czynnikiem najważniejszym jest triada okien równej wysokości lub ze środkowym wyższym. Faktem jest, że tam gdzie znajdowała się znaczna ilość klasztorów cysterskich, motyw trzech okien w ścianie wschodniej znajduje się także w kościołach wiejskich, np. w Burgundii, kolebce zakonu cysterskiego.

Materiał

Ta prosta świątynia wzniesiona została ze starannie ociosanej, granitowej kostki, tzw. kwader.

Granitowe głazy eratyczne, używane na Pomorzu w celach budowlanych, są pochodzenia polodowcowego. Budulec ten wywarł ogromny wpływ na charakter architektury sakralnej Pomorza Zachodniego. W kamiennych zabytkach Pomorza, datowanych na XIII w. występują granitowe głazy narzutowe w postaci ociosanej kostki.

Spośród odmian granitu występujących na Pomorzu w budownictwie znalazły zastosowanie tylko odmiany średnio-i drobnoziarniste ze względu na ich większą odporność.

Starannie opracowane kwadry posiadają rozmaite ubarwienie, przez zastosowanie różnych odmian granitu. Tworzy to różnobarwne kolorystyczne akcenty w ścianach kościoła i masywu wieżowego i nadając swoisty artyzm skromnej budowli. Budowle pomorskie posiadają ścianki licowe ze starannie obrobionych ciosów w przybliżeniu kwadratowych. Ciosów używano tylko do oblicowania zewnętrznego i wewnętrznego. Wymiary ich wahają się między 27 a 30 cm. Dokładnie ociosane są tylko od strony stanowiącej powierzchnie ściany. Układ jest regularny w poziomych warstwach. Cechy te są wspólnymi dla techniki kamieniarskiej XIII w. a łączą się z używaniem bardziej udoskonalonych narzędzi.

Poszczególne kwadry są bądź połączone za pomocą tylko samej zaprawy wapiennej, bądź też domieszane są do zaprawy drobne odłamki kamieni. W miejscach spoinowania zaprawą wapienną rysowano pojedyncze lub podwójne żłobkowanie, podkreślając układ ciosów.

Na narożnikach ścian stosowano przeważnie kwadry większych rozmiarów. Kwadry stosowane w kościołach pomorskich wykazują różne stadia wykończenia, zaczynając od kostki z grubsza tylko ostukanej za pomocą młotka, kończąc na wyrównanych i gładzonych. Największą staranność wykonania wykazują portale, które były bardzo często polerowane.

Oprac. Bernadeta Abramowicz

Bibliografia:

• Świechowski Zygmunt, Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku, Poznań 1950.
• Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, T.VII, Cz. 1