1780 – 1786 w stylu późnobarokowym (po pożarze) oraz obiektów współczesnych (parawanowa, murowana dzwonnica, murowana brama wejściowa) dopełniających w znakomity sposób kompozycję całości założenia.

Historia

Powstanie parafii datowane jest na koniec XIV w. (poświadczone zostało w 1404 r.). Obecnie istniejący kościół wzniesiony został w latach 1441-1446 z fundacji Jakuba Jaszczołdowica, prepozytora płockiego. Jego konsekracji dokonał w roku 1448 biskup płocki Paweł Giżycki. Świątynia była wierną repliką kościoła parafialnego w Gosławicach, woj. konińskie, (wybudowanego w latach 1418 - 1426), czyli regularnym, centralnym oktogonem krzyżowym, którego wschodnie skrzydło stanowiło dwuprzęsłowe prezbiterium, zachodnie - kruchtę z chórem muzycznym na piętrze, północne - zakrystię i skarbiec na piętrze oraz południowe - kaplicę św. Anny z pomieszczeniem o nieznanej funkcji. Aneksy wykonano na planie kwadratu (za wyjątkiem zakrystii) i przykryto sklepieniami gwiaździstymi (prezbiterium sześcioramiennym, aneksy czteroramiennym). Pierwotnym przykryciem nawy było ośmiopolowe sklepienie gwiaździste, wsparte na środkowym filarze. W wystroju wnętrza, analogicznie do kościoła gosławickiego, zastosowano detal kamienny. W wizytacji biskupiej z 1609 r. kościół jest wzmiankowany jako otynkowany. W 1744 r. kościół spłonął, runęło również sklepienie nawy. Po długim okresie zaniedbań kościół wyremontowano w latach 1780 - 1786. Założono wówczas drewniany strop, ośmiopołaciowy dach namiotowy zwieńczony wieżyczką na sygnaturkę, przemurowano elewacje i szczyty aneksów. Kościół odnawiany był w latach 1834 i 1849. Ostatnia przebudowa świątyni miała zasadniczy wpływ zarówno na jego bryłę zewnętrzną jak i wnętrze. W 1860 r. zrealizowano projekt Radcy Budowniczego Komisji Skarbu Piotra Frydrycha i przykryto ośmioboczną nawę kopułą. Gruntowna restauracja kościoła miała miejsce w 1930 r. oraz w latach 1945-1951 i 1986-1987.

Opis

Zespół kościelny usytuowany jest w centralnej części wsi, przy skrzyżowaniu ulic: Pałacowej, Południowej i Wiatracznej. Nieopodal kościoła, po jego zachodniej stronie, usytuowana jest współczesna parawanowa dzwonnica. Przykościelny teren cmentarza (z jednym zachowanym XIX w. nagrobkiem) otoczony jest kamiennym murem wykonanym z polnego, łamanego kamienia, zwieńczonym metalową ozdobną balustradą. Poza ogrodzeniem kościoła, po jego południowej stronie, znajdują się zabudowania plebanii.

Świątynia jest orientowana, wymurowana z cegły, w układzie gotyckim, otynkowana. Układ budynku jest centralny, na planie krzyża – do ośmiobocznej nawy przylegają cztery niższe ramiona: prostokątne, dwuprzęsłowe prezbiterium, od strony wschodniej oraz trzy na planie kwadratu – zakrystia od północy, kruchta od zachodu i kaplica Św. Anny od południa. Nawa przykryta została pozornym sklepieniem kopulastym, w ramionach wsch., pn. i zach. sklepienia gwiaździste; w prezbiterium sześcioramienne, w zakrystii i kruchcie czteroramienne, wszystkie ze wspornikami w formie tarcz. Kaplica Św. Anny  sklepiona jest krzyżowo, skarbiec nad zakrystią kolebkowo z lunetami, pomieszczenie chóru nad kruchtą kolebkowo. Elewacje zewnętrzne rozczłonkowane zostały prostokątnymi blendami zamkniętymi odcinkowo i ostrołukowo (na prezbiterium). Prezbiterium opięte zostało jednouskokowymi szkarpami. Wszystkie ramiona zwieńczone są szczytami rozczłonkowanymi pilastrami toskańskimi, ujętymi spływami zakończonymi trójkątnymi przyczółkami. Główne wejście umieszczone jest w późnogotyckim portalu kruchty. Dachy nad ramionami są dwuspadowe, kryte dachówką, nad nawą kopulasty ośmiodzielny, blaszany, z wieloboczną wieżyczką na sygnaturkę zwieńczoną cebulastym hełmem. Wyposażenie wnętrza jest głównie późnobarokowe: ołtarz główny i trzy ołtarze boczne, marmoryzowane, z kolumnami korynckimi oraz wolutami i rokokowymi wazonami, jak również ambona, chrzcielnica i organy z tego samego okresu.

Obiekt dostępny podczas mszy oraz po uprzednim umówieniu się z proboszczem parafii w Krajkowie.

Oprac. Jerzy Szałygin, OT NID w Warszawie, 2-02-2018 r.