Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Elżbiety - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Elżbiety


kościół XV w. Stary Sącz

Adres
Stary Sącz, Mickiewicza 2

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Stary Sącz - miasto

Kościół parafialny pw.św.Elżbiety jest najstarszym kościołem w mieście, ściśle powiązanym z jego historią i pierwotnym układem urbanistycznym.

Pomimo przekształceń i remontów wymuszonych zniszczeniami w pożarach, jego architektura nadal zachowuje gotycki charakter. Na wspaniały barokowy wystrój i bogate wyposażenie kościoła składają się zabytki o wielkiej wartości artystycznej.

Historia

Kościół parafialny pw. św. Elżbiety w Starym Sączu istniał już w XIII w. Obecną świątynię wzniesiono w 2. poł. XIV w., a rozbudowywano w następnym stuleciu. Kościół spłonął w 1644 r. Aktualny kształt budowli pochodzi z okresu po odbudowie w latach 1647-1649 w znacznym stopniu sfinansowanej przez przełożoną miejscowego klasztoru Klarysek, Annę Lipską. Wieżę świątyni wzniesiono w 1686 r. W os. ćw. XVII w. dobudowano kaplice, a w 1760 r. piętrową przybudówkę zakrystii. W czasie wielkiego pożaru miasta w 1795 r. spłonęły dachy i wieża kościoła. Kolejna gruntowna odbudowa świątyni prowadzona była w latach 1829-1842. Ok. 1930 r. do prezbiterium dobudowano nową zakrystię, a starą zamieniono na kaplicę. W latach 1959-1963 Jerzy Gadomski ozdobił wnętrze kościoła polichromią wg projektu prof. Józefa Edwarda Dutkiewicza, a wszystkie ołtarze, ambona, i sprzęty zostały odnowione przez konserwatorów Zofię i Zdzisława Kowalskich oraz Józefa Strojnego z Krakowa. Kaplicę północną z XVIII w. odrestaurował w 1967, Witold Popławski. W latach 1989-1993 dachy kościoła pokryto miedzianą blachą oraz gruntownie odremontowano elewacje i wieżę. Kościół jest budowlą gotycką, która mimo przekształceń w okresie baroku zachowała swój pierwotny, stylowy charakter.

Opis

Kościół usytuowany jest na wyniesieniu terenu zamykającym wylot ul. Mickiewicza. Cmentarz przykościelny otocza mur z kapliczkami – stacjami Drogi Krzyżowej z 1742 r. Wokół kościoła rosną lipy posadzone w 1898 r. Tuż za ogrodzeniem usytuowana jest murowana plebania z 1795 r., parterowa, z gankiem kolumnowym, nakryta dachem dwuspadowym. Świątynia jest murowana z cegły i kamienia, potynkowana. Składa się z jednonawowego korpusu z dobudowanymi dwoma kaplicami i trójbocznie zamkniętego prezbiterium. Korpus nakryty jest dachem dwuspadowym, a przybudówki dachami pulpitowymi. Kwadratowa wieżę wieńczy hełm barokowy. Oszkarpowane ściany kościoła ozdobione są skromnie detalem architektonicznym. W wejściu południowym do kościoła zachował się gotycki portal ostrołukowy, a w wejściu zachodnim portal manierystyczny z 1622 r. z płaskorzeźbą św. Trójcy. Wnętrze świątyni nakrywają barokowe sklepienia kolebkowe z lunetami ożywione stiukowymi dekoracjami. W prezbiterium zobaczyć można pozostałości gotyckiego maswerku oraz zworniki z herbem Śreniawa i monogramem przełożonej klasztoru Klarysek, Anny Lipskiej. Wnętrze kościoła ma bogaty, pełen przepychu wystrój barokowy. Na ścianach i sklepieniach nawy zachowały się fragmenty polichromii z XVII w. Z tego stulecia pochodzi także belka tęczowa z rzeźbami Grupy Ukrzyżowania. W późnobarokowym ołtarzu umieszczony jest XIX-wieczny obraz św. Elżbiety. Bogato zdobione dekoracją rzeźbiarską i snycerską, polichromowane cztery ołtarze boczne, ambona, obrazy i rzeźby w kościele wykonane zostały w XVII lub XVIII w. Sklepienia kaplicy południowej ozdabiają XVII i XVIII-wieczne malowidła. Szczególnie cennym zabytkiem w kaplicy północnej jest otoczona miejscowym kultem  rzeźba Chrystus u słupa z ok. 1700 r. Późnorenesansowa, kamienna chrzcielnica datowana jest na przełom XVI/XVII w., a barokowe organy z 1679 r. pochodzą z warsztatu krakowskiego organmistrza Jana Głowińskiego.

Zabytek dostępny. Wnętrze kościoła można zobaczyć w czasie nabożeństw.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 10.01.2019 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.187638, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.384417