Historia

W połowie XIV wieku Lasów (do 1945 r. – Lissa) znajdował się w posiadaniu Ulmanna aus der Münze, natomiast od ok. poł. XV w. należał do rodu von Gersdorf. W 1460 r. wieś została odkupiona przez Bartholomäusa Hirschberga. Kolejnymi właścicielami wsi byli mieszczanie ze Zgorzelca, Emerichowie, następnie Frenzlowie oraz rada miasta Zgorzelca. W 1568 r. wieś została zakupiona przez Kaspara II von Fürstenau ze Świdnicy, jednego z najzamożniejszych kupców Śląska.

Renesansowy dwór w Lasowie wzniesiony został w 2. poł. XVI w., zapewne przed 1590 rokiem. Jego powstanie wiąże się z osobą Kaspara II von Fürstenau (zm. 1590 r.), który był właścicielem tamtejszych dóbr od 1568 roku. Dwór następnie został rozbudowany w 1593 r. o skrzydło i wieżę (pierwotnie w północno-zachodnim narożu korpusu). Około 1670 r. został przebudowany dla rodu von Nostitz-Landskron, a później modernizowany około 1710 r. dla niejakiego von Straphinusa. Kolejne przebudowy dworu miały miejsce w końcu XVIII w. i w 2. poł. XIX wieku. Budowla była remontowana w 1881 r., w latach 40. XX w. oraz w 1985 r. (przeprowadzony został wówczas remont dachu i elewacji, rozebrano wieżę); remont kapitalny miał miejsce w latach 1997-2012.

Opis

Okazały dwór wzniesiony został nad Potokiem Żareckim. Prawdopodobnie pierwotnie otoczony był fosą. W obecnej formie jest to budowla dwuskrzydłowa, założona na rzucie litery „L”. Pochodzący sprzed 1590 r. korpus budowli wzniesiony został na rzucie prostokąta (wydłużonego na osi północ-południe), skrzydło boczne wybudowane w 1593 r. dostawione jest prostopadle. Skrzydła dworu są dwukondygnacyjne, kryte dachami czterospadowymi. Przy północno-zachodnim narożu korpusu znajdowała się wieża wachlarzowej klatki schodowej (rozebrana). Fasadę dworu zdobi barokowy, z ok. 1670 r. kolumnowy portal ujmujący wejście główne. Zachowały się również kamienne, fasciowe obramienia okien z końca XVI wieku. Wnętrza korpusu dworu są dwu i trójtraktowe, w przyziemiu zachowane sklepienia krzyżowe i kolebkowo-krzyżowe. W drugiej kondygnacji zachowana jest sala z muzyczną emporą, nakryta drewnianym, polichromowanym stropem o profilowanych belkach. Polichromia o rozbudowanej ornamentyce przedstawiała herby rodziny von Straphinus, właścicieli Lasowa od 1710 roku. W Sali muzycznej zachował się ponadto pochodzący z ok. 1710 r. kominek o architektonicznym obramieniu. Skrzydło boczne – 2-traktowe. Bezpośrednio do dworu od południowego-zachodu przylega folwark. Wokół wydłużonego majdanu znajdują się: oficyna mieszkalna, nr 61 (XVIII w., w k. XIX w. podwyższona i przebudowana wewnątrz, przebudowana w l. 70. XX w.); oficyna mieszkalna, nr 62 (l. 70. XIX w., pocz. XX w.); obora z aneksem gospodarczym (pocz. XIX w., przebudowana po 1945 r.), obora z mleczarnią i hydrofornią (ok. poł. XIX w., przebudowana w k. XIX w.), dwa budynki gospodarcze oraz stajnia i wozownia. Przy dworze, na południowym stoku doliny rzecznej, u schyłku XIX w. założono park, z wykorzystaniem być może wcześniejszego ogrodu ozdobnego. W pierwszej ćwierci XX w. na południowym stoku doliny rzecznej uformowano ogród tarasowy.

Dostęp do zabytków ograniczony, stanowią własność prywatną.

Oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 16.08.2017 r.