Historia

Po likwidacji twierdzy w 1873 r. do miasta przyłączono duże obszary dawnych fortyfikacji wraz z przedpolami. Uchylenie ograniczeń budowlanych związanych z istnieniem twierdzy oraz niskie ceny działek budowlanych przyczyniły się do wielkiego ożywienia budowlanego. Dzisiejszą ulicę Obrońców Stalingradu zabudowano w większości w latach 90-tych XIX w. Właściciel posesji nr 12, rentier Gustav Brandenburg złożył w urzędzie nadzoru budowlanego wniosek o pozwolenie na budowę kamienicy usługowo-mieszkalnej 15 stycznia 1893 roku. Trzy dni później, 18 kwietnia udzielono mu pozwolenia. Projekt podpisany został przez szczecińskiego architekta oraz mistrza budowlanego W. Trosta. 17 lipca 1893 r. Brandenburg poprosił władze o odbiór stanu surowego budynku. Podczas rewizji nie znaleziono uchybień i pozwolono na rozpoczęcie prac wykończeniowych. Jednak jeszcze pod koniec 1893 r. oraz na pocz. 1894 roku Brandenburg dokonał niewielkich zmian w układzie wnętrz. 4 czerwca 1894 r. właściciel złożył sporządzony 16 maja wniosek o odbiór końcowy nowo wzniesionej kamienicy. 16 czerwca 1894 roku dokonano rewizji podczas której stwierdzono szereg uchybień, które właściciel musiał naprawić. 25 czerwca 1894 roku władze nadzoru miejskiego dopuściły budynek do użytku.

Kamienicę wzniesiono w typowych dla tego czasu formach eklektycznych nawiązujących do baroku. Pierwotnie pokryty łupkiem dach wieńczyła okazała kuta metalowa krata przeciwśniegowa. Według złożonych w urzędzie nadzoru projektów oraz dokumentów na parterze usytuowane były sklepy. Wyższe kondygnacje przeznaczono na mieszkania o podwyższonym standardzie. Kamienica wyposażona była w instalacje wodną oraz kanalizacyjną. W łazienkach zamontowano muszle klozetowe oraz wanny. Do 1945 roku zmiany w wyglądzie zewnętrznym i wewnętrznym były niewielkie.

Po 1945 w dokumentach wytworzonych przez polską administracji panuje nieporządek stąd też historia modernizacji wykonanych w ostatnich dziesięcioleciach jest mało znana. W latach 70-tych wykonano remont kamienicy. Wymieniono oryginalne pokrycie dachu na blachę oraz zniszczono piękną kutą kratkę przeciwśniegową. Zachowany pierwotny gładki tynk wymieniono na charakterystyczny dla tego czasu w tynk fakturowy.

Opis

Zabytek usytuowany jest przy ul. położonej w śródmieściu, po zachodniej stronie od starego miasta. Wzniesiona w formach eklektycznych nawiązujących do baroku kamienica jest budowlą narożną, złożoną z dwóch skrzydeł od ulicy oraz oficyny od podwórza. Od strony ul. Śląskiej występuje ryzalit. Trzypiętrowy budynek nakryto mansardowym dachem z facjatami od strony ulic. W narożu ulic oraz od ul. Edmunda Bałuki rozmieszczono wykusze. Wykusz narożny ujęto po bokach wykuszami pozornymi. Stylizowany na wieżę wykusz narożny zwieńczono wysokim dachem kopulastym z latarnią. Wydatne szczyty facjat o wklęsło-wypukłym obrysie ujęto wolutami. Po bokach ryzalitu oraz wykusza narożnego zawieszono balkony. Elewacje zdobi bogaty drobiazgowo opracowany detal architektoniczny. Zwieńczone wydatnym gzymsem opartym na konsolach elewacje podzielono gzymsami międzypiętrowymi pomiędzy I i II oraz III i IV kondygnacją. Parter wyeksponowano poprzez boniowanie pasowe. Pomiędzy wykuszami i ryzalitem, na wysokości naczółków okien II piętra biegnie fryz z płycinami wypełnionymi bogatym ornamentem roślinnym. I i II piętro ryzalitu oraz wykusza od ulicy Edmunda Bałuki opięto narożnymi pilastrami, pola nad nimi ujęto pilastrami z głowicami w formie wsporników, na których oparto balkoniki facjat.

Szczególnym bogactwem wyróżniają się obramienia środkowych otworów okiennych wspomnianego ryzalitu i wykusza, składające się m.in. z kolumn, kariatyd i atlantów, przy czym nadproża okien II piętra wieńczą wklęsło-wypukłe szczyty z tarczą herbową i maszkaronem. Identycznymi szczytami wspartymi na konsolach zwieńczono okna na piętrze pozornych wykuszy. Interesująca jest również dekoracja obramień pozostałych okien z motywami główek dziecięcych, tarcz herbowych, bogatej wici roślinnej, płycin wypełnionych ornamentem wstęgowym z kampanulami. Jednak na szczególną uwagę zasługują pola szczytów facjat nad wykuszami pozornymi, które zdobią rzeźby z przedstawieniami figuralnymi, będącymi alegoriami: zamożności od ul. Śląskiej oraz handlu od ul. Edmunda Bałuki. Uwagę zwraca zachowana w wielu oknach oryginalna skrzynkowa stolarka okienna z listwą przymykową oraz słupkiem w nadślemieniu, opracowanym w formie filarka.

Dwu i półtraktowy układ wnętrz jest typowy dla szczecińskich kamienic z tego czasu. Pomieszczenia parteru mają charakter usługowy. Przelotową sień z klatką schodową zdobią bogate sztukaterie.

Dostępny na zewnątrz.

Oprac. Radosław Walkiewicz, 15-05-2018 r.