Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. św. Jakuba Apostoła - Zabytek.pl

kościół filialny pw. św. Jakuba Apostoła


kościół 3. ćw. XIII w. Golice

Adres
Golice, 17

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński, gm. Cedynia - obszar wiejski

Świątynia jest jednym ze średniowiecznych kościołów granitowych charakterystycznych dla krajobrazu wsi w zakolu Odry (w południowo-zachodniej części obecnego województwa zachodniopomorskiego).

Stanowi dominantę przestrzenną wsi. Zachowała oryginalny detal z przełomu romanizmu i gotyku – artykulację ściany wschodniej oraz dwa uskokowe portale. 

Historia obiektu

Kościół wzniesiony w 3. ćw. XIII w. W średniowieczu parafialny (w 1401 r.  wymieniany w Golicach proboszcz Nicolaus Schonenveld), pod patronatem właścicieli majątku z rodów Brederlow i Güstebiese, a od 1466 r. również zakonu joannitów. Około 1540 r. przejęty przez protestantów. Przebudowany w 1720 r. (przebicie nowych okien) i w 1749 r. (nadbudowa wieży nad zachodnią częścią). W XIX w. pod patronatem panującej rodziny królewskiej. W latach 20. XIX w. przekształcono wnętrze świątyni. Ściany ozdobiono polichromią złożoną z malowanych neogotyckich arkad i główek anielskich, zaś łuk tęczowy być może powiększono, nadając mu gotycką formę. Za czasów protestanckich we wnętrze kościoła wbudowana została głęboka empora muzyczna od zachodu i dwie empory boczne. Pod północną częścią łuku triumfalnego usytuowana była ambona z 2. poł. XVII w. W dziewiętnastowiecznej, ceramicznej chrzcielnicy przechowywano siedemnasto-wieczną mosiężną misę chrzcielną z trybowanym przedstawieniem Adama i Ewy, na ołtarzu stały dwa świeczniki mosiężne z 1651 r., zaś na wieży wisiał dzwon z XV w. Kolejny remont przeprowadzono w 1907 r. o czym świadczyła data na niezachowanej dziś chorągiewce wieńczącej wschodni szczyt korpusu nawowego. Do końca II wojny światowej parafialny kościół ewangelicki w Golicach należał do synodu w Chojnie. Remontowany w 1907 r. W 1947 r. został poświęcony jako rzymskokatolicki, do 1968 r. był filią parafii w Moryniu, od 1968 r. – parafii w Cedyni. 1 maja 1972 spłonął w wyniku pożaru, został odbudowany w 1973 r. W 1995 r. był ponownie remontowany.

Opis obiektu

Kościół położony w centrum wsi, po północno-zachodniej stronie drogi wiejskiej, w obrębie cmentarza grzebalnego ogrodzonego murem z kamienia polnego z bramkami od strony południowej i zachodniej. Wzniesiony w formach przejściowych pomiędzy romanizmem a gotykiem. Orientowany, jednonawowy, z prosto zamkniętym, wydzielonym prezbiterium oraz z poprzecznie usytuowaną wieżą zachodnią o tej samej szerokości, co nawa (o murach równych obecnie wysokością nawie).  Korpus nawowy i prezbiterium nakryte wysokimi, dwuspadowymi dachami. Ściany murowane ze starannie obrobionych ciosów granitowych, układanych w regularne warstwy wyrównane okrzeskami kamiennymi, górna część szczytu wschodniego ceglana z 1973 r. Dachy pokryte dachówką karpiówką.  

Elewacje. Zachodnia, szczytowa elewacja pozbawiona elementów artykulacji, poza trójuskokowym, ostrołukowym portalem na osi. Drugi, ostrołukowy, dwuuskokowy portal w południowej elewacji nawy zachodniej, nad nim – zamurowane, niewielkie, ostrołukowo zamknięte okno. Duże, nowożytne otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym. W ścianie wschodniej prezbiterium ślady trzech ostrołukowych okien (środkowe wyższe i szersze od bocznych). W szczycie ostrołukowa nisza podzielona trzema mniejszymi blendami i ujęta parami blend po bokach. Środkowa blenda pokryta wczesnogotycką dekoracją – rytą w tynku i barwioną, naśladującą podziały na kwatery okienne, zdobione ornamentem w kształcie wici, lub kutych krat. Nad blendą okulus, na wierzchołku szczytu metalowy krzyż maltański z datą 1749. W północnej ścianie prezbiterium widoczne ślady nie istniejącej dziś zakrystii, niegdyś połączonej ostrołukowym portalem z wnętrzem prezbiterium.  

Wnętrze nawy nakryte żelbetowym stropem, prezbiterium – odeskowanym stropem drewnianym. Pomiędzy nawą a prezbiterium potężny łuk tęczowy - o ostrym wykroju oraz b. szerokich ościeżach i podłuczu. Wnętrze nawy obecnie pozbawione empory zachodniej, pierwotnie połączone z halą podwieżową szeroką, niemal półkoliście sklepioną arkadą, zachowaną obecnie w formie głębokiej niszy, mieszczącej w dolnej części odcinkowo sklepione przejście z kruchty do wnętrza nawy. W kruchcie zachowany oryginalny, zapewne średniowieczny tynk o nierównej fakturze.

Z dawnego wyposażenia we wnętrzu zachowane dwa ornamentalne witraże we wschodniej ścianie prezbiterium oraz mosiężny świecznik korpusowy w nawie (XIX w.). Polichromie wnętrza z lat 1993-1994 autorstwa malarza Lipki z Warnicy pokrywają strop, podłucze łuku tęczowego i częściowo ściany prezbiterium (dekoracje ornamentalne z przedstawieniem m.in. Chrystusa – Siewcy i patrona kościoła św. Jakuba).

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Kościół dostępny po zgłoszeniu do ks. proboszcza w Cedyni

Autor noty: Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 02.11.2023 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.110052, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.397588