Położony na grzbiecie płaskiego wzniesienia stanowi istotny i dominujący element krajobrazu wiejskiego dawnej kielecczyzny. Z obrazem tzw. Matki Boskiej Bolmińskiej związanych jest wiele ciekawych historii, m.in. odkrycie wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem pod późniejszym obrazem Matki Boskiej Pocieszenia, do której okoliczni mieszkańcy modlili się i modlą po dziś dzień. Obraz ten jest cennym przykładem hodegetrii krakowskiej z przełomu XV/XVI w. 

Historia

Pierwszy drewniany kościół w Bolminie pw. Przenajświętszej Niepodzielnej Trójcy, NMP oraz św. Mikołaja został wzniesiony przez właściciela wsi Stanisława Brzeskiego z Brześcia h. Ciołek przed 1573 r. Ze względu na złą lokalizację, w miejscu bagnistym, drewniana świątynia uległa szybkiemu zniszczeniu. Z inicjatywy ks. Jakuba Biedy Chrostkowica, mansjonarza małogoskiego, fundacji nowego kościoła dokonał syn Stanisława, Jan Brzeski aktem fundacyjnym z 9 X 1602 r.; nowa świątynia stanęła na wzgórzu zwanym Wrzosówka. Prace budowlane ukończono w 1604 r., uroczystej konsekracji kościoła i ołtarza pw. NMP dokonał dnia 30 VI 1617 r. biskup sufragan laodycejski Tomasz Oborski. Od strony pn. przy styku nawy i prezbiterium wzniesiono w XVII w. kaplicę. Przed 1778 r. z inicjatywy Jana i Marianny Czaplickich dobudowano od strony zach. wieżę, która miała pełnić rolę dzwonnicy. Pod koniec XVIII w. od strony pd. przy nawie była tylko jedna kruchta drewniana, a cmentarz przykościelny otaczał mur. W latach 1908-1912 z inicjatywy ówczesnego proboszcza Piotra Polfasińskiego dokonano restauracji i przebudowy kościoła. Od pd. (w miejscu drewnianej kruchty) i od zach. przybudowano murowane kruchty, od strony pd. piętrowy skarbczyk; w kaplicy i zakrystii położono posadzkę. Wzniesiona została także drewniana dzwonnica wolnostojąca w której umieszczono dwa nowe dzwony i jeden przeniesiony z wieży kościelnej, na skutek czego wieża przestała pełnić rolę dzwonnicy i zamurowano w niej otwory okienne. W 1924 r. przeprowadzono remont, m.in. dachy kościoła pobito nowym gontem, powiększono cmentarz i otoczono go murem, wyremontowano dzwonnicę i przesunięto ją w inne miejsce. W 1967 r. H. Gujda wykonał badania wnętrz kościoła na obecność polichromii, w wyniku których stwierdzono m.in. zachowany pierwotny narzut piaskowo-wapienny gładzony w nawie i w prezbiterium, czy polichromię na podbiale w kolorze żelazowej czerwieni. B. Białowiecki opracował w 1981 r. projekt przebudowy chóru muzycznego (z wprowadzeniem konstrukcji żelbetowej), który zrealizowano w późniejszym czasie. W latach 1988-1995 dokonano szeregu napraw: przeprowadzono prace remontowe przy więźbie dachowej i pokryto dachy blachą cynkową, położono nową posadzkę marmurową w głównej części kościoła, wzmocniono oparcie kopuły znajdującej się nad częściową wsch. nawy i naprawiono tynki wewnętrzne. Następnie w latach 1995-1997 przeprowadzono konserwację drewnianego ołtarza głównego i ołtarza w kaplicy bocznej. W 1999 r. rozpoczęto prace związane z naprawą i przebudową drewnianej dzwonnicy. Mur pochodzący z XVII w. został odrestaurowany w 2010 r., wykonano w nim naprawę tynków elewacyjnych, obróbek blacharskich i pomalowano.

Opis

Zespół usytuowany jest na grzbiecie płaskiego wzniesienia (tzw. Góry Wrzosowej) otoczonego murem, w pn.-zach. części wsi przy drodze na cmentarz. Złożony jest z późnorenesansowej świątyni, dzwonnicy i otoczenia kościoła w granicach ogrodzenia. Położony w centralnej części działki orientowany kościół jest budowlą jednonawową, z prostokątną nawą, do której przylega nieco węższe, kwadratowe, jednoprzęsłowe prezbiterium. Od zach. otwarte jest na nawę prawie kwadratowe przyziemie wieży; pozostałe przybudówki prostokątne. Przy prezbiterium od pn. wąska zakrystia, przy pn. stronie nawy przylegająca do zakrystii – kaplica. Od strony pd. wpisane w jeden prostokąt, identyczne: kruchta boczna i piętrowy skarbczyk; od zach. na osi, przed wieżą piętrowa kruchta frontowa. Świątynie wymurowano z kamienia i w całości otynkowano. Nakrywają ją dachy: dwuspadowy (nad nawą główną z sześcioboczną sygnaturką, prezbiterium, kaplicą i kruchtą od strony zach.), namiotowy (nad wieżą) oraz pulpitowy (nad zakrystią, skarbczykiem i kruchtą od strony pd.). Elewacja frontowa jest skromna, nie posiada wzornictwa architektonicznego. Wnętrza kościoła nakrywają kamienne sklepienia: krzyżowo-kolebkowe (prezbiterium, kaplicy i w dolnej kondygnacji wieży otwartej na nawę), kolebkowe (w zach. części nawy i zakrystii). Nad wsch. częścią nawy znajduje się kamienna kopuła na żagielkach wsparta na wtórnie zamontowanych dźwigarach stalowych. W kruchtach stropy drewniane, belkowe, w obu kondygnacjach skarbczyka strop Kleina o odcinkowych łukach. Wśród elementów wyposażenia należy wymienić: neorenesansowy ołtarz główny z początku XX w., z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (obraz malowany na desce, z XVI-XVII w., przemalowany), natomiast kopia obrazu Matki Boskiej Pocieszenia z XIX-wieczną sukienką znajduję się w bocznej wnęce kościoła. Na uwagę zasługują liczne tablice inskrypcyjne i epitafia (XVII-XIX w.) oraz neobarokowa ambona z XIX w. W kaplicy pw. Świętej Trójcy ołtarz z XVII w. z obrazem św. Trójcy. Po stronie pd.-zach. kościoła, między dwoma odcinkami ogrodzenia otaczającego plac przykościelny, mieści się drewniana dzwonnica z XX w. Wzniesiona na planie kwadratu jest budynkiem z dolną częścią murowaną z bloczków betonowych i górną częścią drewnianą o konstrukcji słupowo-ramowej. Więźba dachowa jest drewniana o konstrukcji krokwiowo-płatwiowej, podbicie daszku wykonane jest z blachy. W dzwonnicy znajdują się trzy dzwony, a okna zamknięte są arkadowo.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym z proboszczem.

Oprac. Wioletta Szafarczyk, OT NID w Kielcach, 20.05.2020 r.