Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny


kościół 1629 r. Strawczyn

Adres
Strawczyn, Ogrodowa 12

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. kielecki, gm. Strawczyn

Przykład budowli zachowanej w nowożytnym stylu muratorskim z zestawem unikalnych ołtarzy nawiązujących do manieryzmu holenderskiego.

Historia

Strawczyn od średniowiecza był w posiadaniu prywatnych właścicieli - Duninów. W XVI wieku miejscowość ta podzielona była na Strawczyn Górny należący do Zbigniewy Duninówny oraz jej męża Stanisława Rawity Gawrońskiego i Strawczyn Podleśny będący w posiadaniu Jakuba Secygniowskiego. Mieszkańcy Strawczyna należeli do parafii w Chełmcach, zmieniło się to dopiero w XVII w. Kościół z fundacji Krzysztofa Rawity Gawrońskiego został wzniesiony w 1629 r., konsekrowany był w 1685 r. przez biskupa Wojciecha Stawowskiego. Pod koniec XVII w. dziekan małogoski Walenty Kazimierz Sitkowski ufundował kaplicę Matki Boskiej Szkaplerznej, dobudowaną do kościoła od strony północnej, jej konsekracja nastąpiła w 1700 r. W 1835 r. zaczęto remont kościoła, m.in. rozebrano sklepienie nad nawą główną i zastąpiono je drewnianym stropem z podsufitką, uzupełniono tynki, wymieniono część belek więźby dachowej oraz pokryto dach gontem. Koszt owych prac pokryli Eustachy i Barbara z Prudnickich Kołłątajowie – dziedzice dóbr strawczyńskich, natomiast Józef Gagolnicki ok. 1842 r. sfinansował wymianę drewnianego ogrodzenia na murowane. W latach 1870-1891 prowadzono kolejne remonty m.in.: wymieniono pokrycie dachu kościoła na gontowe, dachy zakrystii i kaplicy pokryto blachą, odrestaurowano chór muzyczny oraz wykonywano szereg drobnych napraw. Pod koniec XIX w. postawiono murowaną dzwonnicę i zakupiono dzwony. Zdzisław Wiek w 1974 r. sporządził plan rozbudowy kościoła o część zachodnią – przedłużenie nawy, projekt ten realizowano dopiero w II poł. lat 70-tych. Wtedy to rozebrano dawną fasadę zachodnią kościoła, niszcząc w ten sposób piaskowcowy portal wejściowy z owalnym monogramem Jezusa Chrystusa. W latach 1990-1998 prowadzono szereg prac konserwatorskich: odnowiono wszystkie ołtarze, ambonę, tynki, odrestaurowano obiekty kamienne, wymieniono dzwony i odrestaurowano organy. 

Opis

Kościół zlokalizowany jest w południowej części wsi, zajmując stok wzgórza, otoczonego murem, a w części wschodniej ogrodzeniem metalowym. Położony w centralnej części działki orientowany, niejednolity stylistycznie kościół (starsza część zachowana w nowożytnym stylu muratorskim, nowsza część bezstylowa) jest budowlą jednonawową z krótkim jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Od pn. do prezbiterium przylega prostokątna zakrystia. Przy wschodniej części nawy, od strony pn. kwadratowa kaplica, a od strony pd. kwadratowa mała kruchta boczna. W części zachodniej nawy kruchta na osi podłużnej kościoła, którą tworzą dwa symetryczne do siebie trapezy. Starszą część świątyni wymurowano z kamienia oraz cegły i w całości otynkowano, nowa część jest z cegły na zaprawie wapienno-cementowej z otynkowanym wnętrzem; na elewacjach okładzina z czerwonego i jasnego piaskowca. Kościół nakrywają dachy: dwuspadowy nad nawą główną (z sygnaturką  na której latarnia zwieńczona krzyżem), prezbiterium, kaplicą i dwiema kruchtami; oraz pulpitowy nad zakrystią. Oryginalna fasada nie zachowała się; wyróżnia się elewacja pd. kaplicy bocznej - dwukondygnacyjna, w dolnej partii trójpolowa, z płaskimi pilastrami podtrzymującymi dwupiętrowy gzyms, powyżej aedicula ujęta spływami; w polach ślepe wnęki zwieńczone naczółkami. Wnętrza kościoła nakrywają kamienne sklepienia: w starej części kolebkowe z lunetami (w prezbiterium, zakrystii, kaplicy i części nawy), w nowej nad nawą i kruchtą strop żelbetowy z podwieszonym sklepieniem; w kruchcie pd. strop drewniany płaski. Wśród elementów wyposażenia wnętrza należy wymienić: w ołtarzu głównym wczesnobarokowym z I poł. XVII w., obraz Wniebowzięcia NMP z ok. poł. XVII w.; dwa ołtarze boczne wczesnobarokowe ( w prawym obraz Ukrzyżowanie z XVII w., w lewym wizerunek św. Józefa); ołtarze boczne w nawie, neobarokowe z II poł. XIX w. (w nich obrazy: św. Antonii z Dzieciątkiem i św. Walenty – oba późnobarokowe z 2 poł. XVIII w.); XVII- wieczne obiekty kamienne - dwa portale w prezbiterium oraz chrzcielnica (obecnie kropielnica).

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym z proboszczem.

Oprac. Wioletta Szafarczyk, OT NID w Kielcach, 31.01.2020 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.67359, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.4788