pw. Św. Marii Magdaleny jest przykładem dobrze przemyślanej barokizacji średniowiecznej budowli, sprzyjającej formalnemu wzbogaceniu architektury i wprowadzeniu dodatkowych kultów.

Historia

Ścinawka Średnia wykształcona z terytorium Ścinawki Górnej przed 1324 r., a tutejsza parafia erygowana przed r. 1360. W latach 1558-1623, w czasie reformacji kościół użytkowany przez ewangelików, po 1623 r. przejęty przez katolików i ponownie w 1639 r. erygowana w Ścinawce Średniej parafia rzymskokatolicka. Obecny gotycki kościół zbudowany zapewne w XV w. Zachowane z niego sklepione prezbiterium oraz wsch. szczyty prezbiterium i nawy zwieńczone kamiennymi krzyżami. Kościół rozbudowywany przez jezuitów w 1711 r. oraz w latach 1738–1739, w stylu łączącym elementy baroku wczesnego i dojrzałego. W trakcie pierwszej przebudowy wzniesiona przy prezbiterium dwukondygnacjowa przybudówka z zakrystią i oratorium, nakryta wraz z prezbiterium wspólną połacią dachu. W trakcie drugiej przebudowy rozebrana nawa, za wyjątkiem jej wsch. ściany szczytowej. Zbudowana nawa nowa, połączona z kaplicami Św. Franciszka Ksawerego i Najświętszej Marii Panny, tworzącymi pseudotransept. Wzniesiona też przybudówka we frontowej elewacji kościoła. Wykonany w stylu dojrzałego baroku nowy wystrój elewacji i wnętrz, w tym m.in. iluzjonistyczna polichromia sklepień obu kaplic (ok. 1740). Polichromia zrealizowana przez malarza Johanna Franza Hoffmanna (†1766), czynnego na Śląsku i w Czechach, także autora polichromii kaplicy dworskiej w Ścinawce Górnej-Sarnach. W 1767 r. chór muzyczny powiększony i przebudowany w stylu rokoka. W 2 poł. XVIII w. wykonane freski w plafonach na podłuczach łuku tęczowego i arkad obu kaplic. W 1859 r. freski w kaplicach przemalowane przez malarza Richtera ze Słupca. Ostatnia przebudowa kościoła przeprowadzona w latach osiemdziesiątych XIX w. Wówczas przebudowane okna nawy oraz przybudówka przy elewacji frontowej kościoła. Przebudowa przeprowadzona w stylu historyzmu. Polichromia o treści religijnej uzupełniona polichromią dekoracyjną w stylu neobaroku oraz architektoniczną o zgeometryzowanych formach.

Opis

Kościół pw. Św. Marii Magdaleny orientowany, murowany, z piaskowca, tynkowany. Prezbiterium wyodrębnione, dwuprzęsłowe, zamknięte prosto, z przyporami. Boczne elewacje prezbiterium zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym. Szczyt prezbiterium późnogotycki, trójkątny, oprawiony ciosami kamienia, zwieńczony kamiennym krzyżem. Wnętrze prezbiterium nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym z masywnymi, nisko schodzącymi, żebrami. Nawa otwarta łukami pełnymi ku prezbiterium oraz ku dwóm przeciwległym kaplicom, pw. Św. Franciszka Ksawerego i Najświętszej Marii Panny, mającym zaokrąglone narożniki i tworzącym pseudotransept. Na dachu nawy umieszczona drewniana, masywna, ośmioboczna sygnaturka z cebulastym, jednoprześwitowym hełmem. Elewacje rozczłonkowane podziałem ramowym o obrysie płycin z dekoracyjnie zaokrąglonymi narożami. Wschodni szczyt nawy rozwiązany jak szczyt prezbiterium. Nawa nakryta stropem z fasetami. Nad kaplicami kapa czeska. Na sklepieniu pd. kaplicy mariackiej wyobrażona Immaculata i strącenie potępionego przez Michała Archanioła, a na podłuczu arkady kaplicy — plafony z przedstawieniami odnoszącymi się do Marii. Natomiast na sklepieniu pn. kaplicy przedstawione Apoteoza Św. Franciszka Ksawerego i Adoracja Trójcy Świętej, a na podłuczu arkady kaplicy — plafony z przedstawieniami dotyczącymi Św. Wincentego a Paulo. Na podłuczu łuku tęczowego zawarte przedstawienia odnoszące się do: Marii Magdaleny. Chór muzyczny z balustradą wykreśloną faliście, pełną, drewnianą, zdobioną motywem muszli, koguciego grzebienia, girland i lambrekinem. Wyposażenie kościoła złożone z: architektonicznego, późnobarokowego ołtarza głównego (2 poł. XVIII w., XIX w.), z dwóch, neoklasycystycznych, architektonicznych ołtarzy w kaplicach (ok. 1810), z późnobarokowo-rokokowej ambony (ok. 1750 lub 1793), z rokokowego prospektu organowego (1767) i z witraży w prezbiterium i w kaplicach (pocz. XX w., historyzm). Kościół pw. Św. Marii Magdaleny zlokalizowany na dawnym cmentarzu otoczonym kamiennym murem z XVIII w., w które wbudowane barokowy budynek bramny z lat 30. XVIII w. oraz brama z gotycką wimpergą z XIV lub XV w., z głową Św. Jana Chrzciciela.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Opr. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 01-07-2016 r.