We wnętrzu zachowały się niezwykle ciekawe malowidła, wykonane przez lokalny warsztat.

Historia obiektu

W 1345 r. wspomina się plebana we wsi Czachów, a w 1336 r. – kościół w Czachowie, nad którym prawo patronackie posiadali Bollo i Heinrich – mieszczanie z Chojny, którzy mieli w Czachowie swoje posiadłości. Była to prawdopodobnie zachowana do dziś budowla. Po wprowadzeniu w Nowej Marchii reformacji ok.1538 r., kościół przejęty został przez protestantów. Prawdopodobnie wówczas utracił rangę świątyni parafialnej, choć dopiero w 1775 r. określony jest jako filia parafii ewangelickiej w Orzechowie, należącej do inspektoratu chojeńskiego (przynależność ta przetrwała do 1945 r.). W 1703 r. zawaliła się wieża kościoła, w 1736 r. ukończono jego odbudowę. Wówczas to prawdopodobnie powiększono okna, zamykając je łukami odcinkowymi oraz nadbudowano nad częścią zachodnią drewnianą lub ryglową wieżę, dziś nie zachowaną. Również w XVIII w. powstał nowy ołtarz ambonowy i późnobarokowy prospekt organowy (datowany na ok.1770 r.). Daleko idącej restauracji poddano kościół w 1837 r. Przebudowano wówczas część zachodnią, nad która nadbudowano drewniana wieżę. W ścianie zachodniej wybito nowe, główne wejście do kościoła. We wnętrzu zbudowano nową emporę zachodnią, z bocznymi częściami wysuniętymi ku wschodowi. Ustawiono nowy ołtarz ambonowy.

Po II wojnie światowej kościół przejęty został przez katolików i poświęcony 02.06.1946 r. pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. Początkowo, należał do parafii w Moryniu, a od stycznia 1968 r. do nowo erygowanej parafii w Cedyni. Dnia 12.06.1974 r. erygowana została parafia w Czachowie. W 1atach 1979-1982 odsłonięto i zakonserwowano w kościele średniowieczne malowidła ścienne.

Opis obiektu

Kościół usytuowany w południowej części wsi, na cmentarzu pomiędzy dwiema równoległymi drogami wiejskimi – główną od południa i podrzędną od północy. Orientowany. Prostokątny, regularny w planie cmentarz ogrodzony murem kamiennym, dostępny od strony wschodniej przez flankowaną ceglanymi słupkami bramę. Przy murze ceglanym niewysokie drzewa, głównie akacje, w narożniku płn. zach. niewielka kaplica pogrzebowa z I poł. XX w.

Kościół jednonawowy, założony na rzucie prostokąta z wydzielonym krótkim prezbiterium. zamkniętym półkolistą apsydą. Zachodnia część świątyni wydzielona ścianą obecnie cieńszą od murów obwodowych, a pierwotnie równą im szerokością. Hala podwieżowa podzielona poprzecznymi ściankami na kwadratową część środkową, stanowiącą podstawę drewnianej dzwonnicy oraz na węższe części boczne, z których północna mieści schody na chór i górne kondygnacje wieży, południowa – służy jako zakrystia. Korpus nawowy, nakryty dachem dwuspadowym, niższe od korpusu bardzo krótkie prezbiterium z apsydą nakryte dachem w kształcie połowy stożka, wieża wyrastająca z zachodniej części korpusu – zwieńczona ostrosłupowym hełmem.

Kościół murowany, wzniesiony z regularnie obrobionych ciosów granitowych, układanych w równych warstwach (uzupełnionych okrzeskami kamiennymi) na zaprawie wapiennej. Szczyt elewacji zachodniej wtórnie nadbudowany (w XIX w.) z nietynkowanej, czerwonej cegły. Górna część wieży drewniana, w konstrukcji szkieletowej, odeskowanej.

Elewacja zachodnia wtórnie przepruta usytuowanym na osi portalem głównym o półkolistym zamknięciu i ościeżach z jednym uskokiem. W ceglanym murze zachodniego szczytu kościoła dwa, półkoliście zamknięte okna oświetlające wieżę. W górnej, drewnianej części wieży każda z elewacji przepruta wysokim otworem osłoniętym od góry przez daszek. Podobne daszki w zwieńczeniach lukarn połaci dachu wieży. Każda z bocznych elewacji kościoła przepruta czterema dużymi oknami, rozmieszczonymi w równych odległościach. W elewacji południowej widoczne dwa zamurowane, ostrołukowe portale, w ścianie północnej ślady dwu zamurowanych otworów okiennych, niewielkich, wysoko umieszczonych, zamkniętych łukami ostrymi. Ściany prezbiterium i apsydy przeprute obecnie czterema oknami. Pośrodku apsydy widoczne zamurowane okno ostrołukowe, pod nim zamurowany otwór drzwi (wtórnie wybitych i przed 1945 r. zamkniętych łukiem odcinkowym).

We wnętrzu część prezbiterialna wyraźnie wydzielona szerokim, niezwykle masywnym, półkoliście sklepionym łukiem tęczowym, znacznie słabiej oświetlona od nawy. Na osi apsydy widoczna nisza pozostała po zamurowanym ostrołukowym oknie. Kształty dwu podobnych okien uwidocznione również w tynku północnej ściany nawy. W części zachodniej nawy - drewniany, obecnie spłycony chór muzyczny. Na ścianach prezbiterium i nawy zachowane czternastowieczne malowidła – prymitywne w formie, rozrzucone po całym wnętrzu bez przestrzegania zasad kompozycji (zacheuszki, figury geometryczne, herby, postacie ludzkie różnej wielkości). Na północnej ścianie prezbiterium zachowany czerwony orzeł brandenburski, na płd. podłuczu arkady łuku tęczowego duża postać ludzka, w górnej części apsydy – duży krzyż grecki, a nad zamurowanym oknem apsydy – jeszcze jeden orzeł brandenburski.  Z elementów wyposażenia zachowane prospekt organowy (bez piszczałek) – późnobarokowy z 2. poł. XVIII w., chrzcielnica z XIX w., dawne epitafium poległych w czasie I wojny światowej, obecnie ołtarz boczny, dwa putta niewiadomego pochodzenia z XVIII w., obecnie na ścianach prezbiterium oraz dzwon gotycki z ok. 1500 r. (na wieży).

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Obiekt dostępny po zgłoszeniu do ks. proboszcza.

Autor noty: Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 30.10.2023 r.