Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

gmach d. Urzędu Powiatowego - Zabytek.pl

gmach d. Urzędu Powiatowego


budynek użyteczności publicznej pocz. XX w. Chojna

Adres
Chojna, Kościuszki 21

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński, gm. Chojna - miasto

Budynek administracyjny z końca XIX w., utrzymany w formach tzw.renesansu niemieckiego odznacza się malowniczą bryłą oraz indywidualnym ukształtowaniem elewacji.

Stanowi jeden z głównych akcentów architektonicznych nowszej części miasta powstałej u schyłku XIX w. pomiędzy dworcem kolejowym a dzielnica staromiejską.

Historia

Miasto Chojna, będące od czasów średniowiecznych jednym z największych ośrodków Nowej Marchii, było od 1809 r. siedzibą władz powiatu, należącego do rejencji frankfurckiej w prowincji brandenburskiej. Budynek starostwa powiatowego powstał przed dawną Bramą Barnkowską, na terenie przedmieścia rozwijającego się w końcu XIX w. w wyniku budowy linii kolejowej z Wrocławia do Szczecina, oddanej do użytku w 1877 r. Pierwszą wersję projektu, utrzymaną w formach eklektycznych w dużej części neogotyckich, wykonało w 1891 r. berlińskie biuro architektoniczne Werner und Zaar. Autorem drugiej, powstałej jeszcze w tym samym roku był mistrz budowlany Jansen. Jego nieco skromniejszy projekt o cechach tzw. renesansu niemieckiego, został ostatecznie przyjęty i zakupiony przez władze, a następnie zrealizowany. Do 1945 r. budynek służył jako siedziba władz powiatu ziemskiego Chojna (Landkreis Königsberg in Neumark). Podczas wojny nie uległ zniszczeniu i do dziś zachował swą pierwotną formę zewnętrzną, z wyjątkiem okna sali na piętrze, które miało formę dwudzielnego maswerku z rozetą. Po wojnie budynek jako jeden z nielicznych nadających się do użytkowania obiektów w mieście stał się siedzibą lokalnych władz. Od 1958 r. mieścił się w nim sztab 122 Batalionu Wojsk Ochrony Pogranicza, a od 1991 r. oddziału Straży Granicznej. Były tu administracja, koszary, kuchnia stołówka. Część pomieszczeń od frontu wynajmowana była przez różne firmy (był tu zakład fryzjerski, sklep, firma reklamowa, a nawet gabinet dentystyczny). Po wejściu do strefy Schengen obiekt został opuszczony przez Straż Graniczną i obecnie stoi nie użytkowany. W 2008 r. wykupiony został przez gminę od Agencji Mienia Wojskowego z przeznaczeniem na siedzibę Urzędu Miejskiego. Ze względu jednak na zbyt wysokie koszty remontu i adaptacji zrezygnowano z pierwotnych planów i w marcu 2015 r. wystawiono budynek ponownie na sprzedaż.     

Opis

Dawna siedziba starostwa położona na narożniku ulic Kościuszki i Łąkowej, tuż za średniowieczną Bramą Barnkowską prowadzącą ze Starego Miasta w kierunku południowo-wschodnim. Zwrócona elewacją frontową w kierunku północno-wschodnim, ku ulicy Kościuszki. Za budynkiem rozciąga się obszerny dziedziniec z obiektami o funkcji gospodarczej.

Obiekt utrzymany jest w formach północnego neorenesansu (tzw. renesansu niemieckiego). Założony na rzucie zbliżonym do litery „L”, składa się z korpusu głównego oraz prostopadłego doń skrzydła. Od strony dziedzińca usytuowane są wydatne ryzality korpusu – prostokątny na jego krańcu oraz półkolisty w partii środkowej. Podobny układ tworzą niewielkie ryzality skrzydła – półkolisty pośrodku i prostokątny przy zewnętrznym narożniku. Od frontu skrajne partie korpusu i narożna część skrzydła zaakcentowane są płytkimi ryzalitami. Silnie wysunięty ryzalit podkreśla narożnik korpusu.  

Budynek na wysokim podpiwniczeniu, jednopiętrowy z poddaszem, nakryty jest wysokimi dachami czterospadowymi, ryzality – osobnymi dachami dwuspadowymi, lub naczółkowymi. Parterowy ryzalit narożny zwieńczony jest płaskim tarasem.

Budynek murowany z cegły, na granitowym cokole, elewacje oblicowane czerwoną cegłą, z detalem wykonanym z piaskowca i z tynku. Dach kryty dachówką ceramiczną karpiówką.

Elewacje od strony ulic z wyraźnie wyodrębnionym cokołem o wydatnym gzymsie i narożnikach zaakcentowanych regularnymi ciosami. Ceglane lico urozmaicone pasami kamienia. Całość zwieńczona profilowanym gzymsem z kroksztynami. Otwory okienne ujęte w kamienne lub tynkowe obramienia, zróżnicowane w formie. Okna parteru, piwnicy oraz wszystkie otwory elewacji tylnych zamknięte łukami odcinkowymi, duże okno na piętrze frontowego ryzalitu, bliźnie okienka w szczytach, otwory na piętrze elewacji bocznych oraz okno głównej klatki schodowej – łukiem pełnym, pozostałe okna I piętra – prosto (w fasadzie korpusu – zwieńczone trójkątnymi naczółkami, w skrzydle – gzymsami). Wszystkie elewacje asymetryczne. Fasada korpusu rozczłonkowana dwoma pozornymi ryzalitami – od strony południowo-wschodniej szerszym, z bogatą dekoracją pod oknem 1. piętra, od północno-zachodniej węższym, połączonym z wydatnym ryzalitem parterowym. Pozorne ryzality zwieńczone dwukondygnacyjnymi trójkątnymi szczytami ze sterczynami po bokach i u wierzchołków. Zwieńczenie ryzalitu parterowego – w formie balustrady okalającej taras na dachu. Pośrodku elewacji usytuowane główne wejście do budynku, poprzedzone sklepionym gankiem z tarasem na dachu, wspartym na parach toskańskich kolumn i pilastrów. Konstrukcja ganku otwarta z trzech stron półkoliście zamkniętymi arkadami. Nad łukiem czołowej arkady kartusz z plastycznymi girlandami po bokach. W zwieńczeniu ganku – balustrada tarasu. Dekoracja zewnętrznej elewacji skrzydła ograniczona do obramień okiennych, elewacje tylne – pozbawione detalu.

Wnętrze korpusu półtoratraktowe, w skrajnej części dwu- i półtraktowe, skrzydło – dwu- i półtraktowe. Za głównym wejściem, w przednim trakcie korpusu - przedsionek, prowadzący do obszernego, sklepionego krzyżowo korytarza - hallu, otwartego trzema kolumnowymi arkadami na główną klatkę schodową. Wachlarzowe schody wyposażone w kutą z żelaza, ozdobną balustradę. Na 1. piętrze w skrajnej, zryzalitowanej części korpusu położona obszerna, niegdyś reprezentacyjna sala. Obecnie pomieszczenia budynku pozbawione oryginalnych elementów wystroju.

Obiekt dostępny jedynie na zewnątrz. 

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 06-09-2017 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: eklektyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.108623, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.403793