Mieści kwatery różnych wyznań oraz część wojskową. Wiele nagrobków wyróżnia się walorami artystycznymi- wykonane zostały w zróżnicowanej formie i stylu. Nekropolia posiada także wartości przyrodnicze- na jej terenie występuje starodrzew.

Historia obiektu

Cmentarz założono w latach dwudziestych XIX w. Rawa Mazowiecka została wówczas poddana przekształceniom przestrzennym w ramach programu regulacji miast Królestwa Polskiego. Przy trakcie piotrkowskim planowano założyć osadę sukienniczą. Wskutek tych zamierzeń zlikwidowano istniejący tam kościółek św. Stanisława wraz z położonym wokół niego cmentarzem. Nowa nekropolia powstała na terenie gruntów podarowanych przez rawskich parafian. Usytuowano ją na południowy zachód od Rawy. Lokalizacja poza granicami miasta związana była także z zarządzeniami nakazującymi chowanie zmarłych z przyczyn sanitarnych na cmentarzach zakładanych poza centrami miejscowości.

Cmentarz w Rawie składał się z części katolickiej, ewangelickiej i prawosławnej. Po II wojnie światowej fragment kwatery prawosławnej zajęto na utworzenie części wojskowej z pochówkami żołnierzy polskich i rosyjskich poległych w latach 1939-45. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1821 r.

Opis obiektu

Nekropolia usytuowana jest w południowej części miasta. Zajmuje powierzchnię 4,5 ha. Jest zrealizowana na planie nieregularnego wieloboku, zbliżonego formą do dwóch połączonych czworoboków. Na teren cmentarza prowadzą dwie bramy, umieszczone w zachodniej partii ogrodzenia, przylegającej do ul. Tomaszowskiej.

Poszczególne kwatery wydzielają asymetrycznie rozplanowane aleje przecinające się pod kątem zbliżonym do kąta prostego. Skrajna północna partia cmentarza (dawniej prawosławna) mieści kwaterę wojenną. Na jej terenie zachowały się dwa cywilne pochówki prawosławne. Zachowane nagrobki wyznania prawosławnego przylegają od południa do części wojskowej, sąsiadują także od wschodu z dawną kwaterą protestancką. Pozostała partia zajęta jest przez pochówki katolickie. W części północno-wschodniej znajduje się dziewiętnastowieczna kaplica cmentarna, do której prowadzi alejka.

W każdej części wyznaniowej zachowały się nagrobki o walorach artystycznych (głównie w stylu neoklasycystycznym. Wykonane zostały w formach obelisków, płyt, pomników wolnostojących, grobowców rodzinnych itp. W niektórych przypadkach zachowały się także metalowe kute elementy ogrodzeń. Na cmentarzu znajduje się mogiła powstańców styczniowych, poległych w potyczce w lutym 1863 r., nagrobek Józefa Orkisza (lekarza i uczestnika Powstania Listopadowego), Stanisława Markiewicza lekarza i inicjatora organizacji kolonii letnich dla dzieci, ks. Germana Grabowskiego, proboszcza rawskiego i działacza społecznego.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Cmentarz dostępny jest cały rok.

Autor noty: Anna Michalska OT NID w Łodzi, 24-04-2023