Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół, ob. parafialny pw. św.św. Apostołów Piotra i Pawła na Podgórzu - Zabytek.pl

kościół, ob. parafialny pw. św.św. Apostołów Piotra i Pawła na Podgórzu


kościół 1641 r. Toruń

Adres
Toruń, Poznańska 51-53

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. Toruń, gm. Toruń

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła wraz z przyległym klasztorem, wzniesiony w XVII w.

 jest jednym z najcenniejszych zabytków Torunia, był siedzibą  jednego z najbardziej aktywnie rozwijającego się w tym czasie zgromadzenia zakonnego w Polsce franciszkanów-reformatów. Barokowa dekoracja obiektu położonego na obszarze Podgórza (obecnie dzielnicy Torunia), przypomina o historii tej części miasta, przez kilka stuleci stanowiącą samodzielną komórkę administracyjną.

Historia

Kościół i klasztor Reformatów pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła został ufundowany w 1643 r.  przez starostę dybowskiego i kasztelana bydgoskiego Stanisława Sokołowskiego. Reformaci sprowadzeni zostali przez biskupa chełmińskiego Kacpra Działyńskiego w 1641 r. i osadzeni pierwotnie w Toruniu przy kościele św. Wawrzyńca, który wcześniej należał do Benedyktynek. W 1644 r. po uzyskaniu zgody o. Franciszka ab Aquila (komisarza reformatów) i uznaniu darowizny przez króla Władysława IV, reformaci przenieśli się na Podgórz i wówczas przystąpiono do prac budowlanych. W 1659 roku odbyła się ceremonia konsekracji świątyni,  której dokonał biskup Stefan Kazimierz Charbicki – sufragan lwowski i prepozyt kapituły katedralnej we Włocławku. Budowę ostatecznie ukończono  w 1661 r. Na początku XVIII wieku dostawiono do środkowego przęsła kościoła, od strony północnej kaplicę Najświętszej Marii Panny. W połowie XVIII w. dokonano w kościele wymiany wyposażenia. Wynikało to z dążenia oo. reformatów do jednolitego urządzania wnętrz kościołów. Po kasacie Zakonu Franciszkanów i zamknięciu szkoły elementarnej prowadzonej przez zakonników w 1832 kościół stał się parafialnym (zamiast spalonego w 1813 r. kościoła św. Anny na Podgórzu). W 1882 r. rozebrane zostały wschodnie i południowe skrzydła krużganku. W latach 1845-1898 nastąpiło wyburzenie części korytarza klasztornego ze względu na jego zły stan techniczny. W 1925 r. wzniesiono wolno stojącą dzwonnicę  i nowe ogrodzenie od ul. Poznańskiej. Po 1991 r. przeprowadzono restaurację wirydarza klasztornego wg. projektu Henryka Pawłowskiego, odtwarzając brakujące skrzydła krużganków od strony wschodniej i południowej oraz sklepienie w jednym z pomieszczeń w skrzydle wschodnim. Franciszkanie wrócili na Podgórz w 1987 r. W latach 2002-2003 odnowiono dach kościelny i wieżyczkę, we wrześniu 2006 r. przystąpiono do remontu elewacji świątyni.

Opis

Kościół wraz z klasztorem usytuowany na terenie lewobrzeżnej dzielnicy Torunia-Podgórzu,  przy ul. Poznańskiej; w północno-zachodniej części gruntów klasztornych. Od strony południowej do kościoła przylegają trzy skrzydła klasztorne,  tworząc czworobok zabudowy, pośrodku z dziedzińcem-wirydarzem o rozmiarach 10,5 x 12 m. Kościół barokowy, orientowany, wzniesiony na rzucie prostokąta,  jednonawowy, trójprzęsłowy z dwuprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym poligonalnie. Do zachodniej ściany korpusu przylega prostokątna kruchta i zabudowania klasztorne. Do środkowego przęsła, od strony północnej dostawiono kwadratową kaplicę. Elewacje prezbiterium oraz naroża nawy wzmocnione przyporami. Korpus nawowy i prezbiterium kryte osobnymi dachami  (dachówka esówka), we wschodniej części kalenicy dachu nad korpusem ośmioboczna sygnaturka, z barokowym, cebulastym hełmem krytym blachą. Kościół wzniesiony z cegły, na cokole, otynkowany; nad nawą, prezbiterium i kaplicą sklepienie  kolebkowo-krzyżowym ze zwornikami, na gurtach opadających na ściany w formie lizen. Kruchta sklepiona krzyżowo. Otwory okienne silnie rozglifione, węższe w prezbiterium, zamknięte łukiem pełnym. Wszystkie ściany zdobi profilowany gzyms na wysokości dolnej krawędzi otworów okiennych oraz  w zwieńczeniu, fryz ząbkowy  ponad którym profilowany gzyms podokapowy wparty na konsolkach. Ściana wschodnia i zachodnia  korpusu zwieńczona trójkątnym szczytem. Elewacja zachodnia korpusu przesłonięta  do poziomu  okapu kruchtą, zwieńczona dwukondygnacyjnym szczytem  o krawędziach wolutowych  z blendami zamkniętymi półkoliście. Wewnątrz w kaplicy Najświętszej Marii Panny otwartej w stronę nawy półkolistą arkadą, toskańskie pilastry. W zachodniej części korpusu drewniana empora organowa wsparta na dwóch słupach. Przy ścianie południowej prezbiterium empora, poniżej której dwa otwory wejściowe do północnego krużganka klasztoru. Wyposażenie świątyni jest niemal jednolite stylistycznie, głównie rokokowe z lat 60. XVIII w. Elementami dominującymi są: ołtarz główny, cztery ołtarze boczne w nawie: Zaślubin Marii z 1770-1780 r., św. Franciszka z lat 1740-1750, Najświętszego Serca Pana Jezusa z około1770-1780 r., św. Antoniego z około 1740-1750 i ołtarz w kaplicy Matki Boskiej Apokaliptycznej z lat 1760-1770; ambona z 1763 r.; chrzcielnica z około 1750-1760; konfesjonały z około 1740-1750 i ławki dla wiernych z lat 1740-1750. Dekoracja malarska sklepień z lat 1957 – 1958  wykonana przez Leonarda Torwirta. 

Obiekt dostępny podczas nabożeństw.

Opr. Marzenna Stocka, OT NID w Toruniu, 16-11-2017

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BK.125442, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_BK.274962