Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża - Zabytek.pl

kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża


kościół 2. poł. XIII w. Kartno

Adres
Kartno

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński, gm. Stare Czarnowo-gmina wiejska

Typowa dla regionu budowla granitowa z okresu przejściowego pomiędzy romanizmem a gotykiem, pierwotnie salowa, bez apsydy.

Zachowany oryginalny starannie wykonany detal (portal).

Historia

Wieś Kartno wchodziła w XIII w. w skład dóbr opactwa cysterskiego w Kołbaczu. Tutejszy kościół w Kartnie powstał w XIII w., o czym świadczy technika budowy – mur wzniesiony z regularnych kwader kamiennych. Pierwotnie był budowlą salową, prosto zamkniętą od wschodu – świadczy o tym zamurowane okno nad apsydą, którą dobudowano jeszcze w XIII lub w 1. połowie XIV w. W wyniku reformacji, około 1535 r. kościół przejęty został przez ewangelików. Wraz z kasatą klasztoru cystersów, wieś weszła w skład domeny kołbackiej, do której dzierżawców należało prawo patronatu nad kościołem. W XVIII w. dobudowano drewnianą wieżę od zachodu z hełmem o barokowych formach. W XIX w. przekształcono (prawdopodobnie powiększono) okna nawy, nadając im formę neoromańską. W 1945 r. kościół uległ zniszczeniu na skutek działań wojennych. Spalona została wieża, pozostały mury obwodowe wraz ze szczytami i apsydą. W 1974 r. ruina została przekazana parafii rzymskokatolickiej. W latach 1981-1984 kościół został poświęcony 4 listopada 1984 r. pod obecnym wezwaniem. Od 1985 r. należy do Parafii Rzymskokatolickiej pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gardnie.  

Opis

Kościół położony w centrum wsi, na nawsiu, w obrębie dawnego cmentarza otoczonego murem kamiennym. Orientowany, o formach przejściowych pomiędzy romanizmem a gotykiem. Jednonawowy, na rzucie prostokąta z półkolistą apsydą od wschodu. Korpus nawowy nakryty stromym dachem dwuspadowym, apsyda – dachem w kształcie połowy stożka.

Ściany korpusu nawowego i apsydy wzniesione z kostki granitowej układanej w regularnych warstwach (czternastu w ścianach nawy), wyrównywanych okrzeskami kamiennymi, szczyty z kamienia polnego – w szczycie wschodnim układanego w dość regularnych warstwach, w szycie zachodnim w wątku całkowicie nieregularnym (widocznym w polach blend), łączonym z cegłą. Ościeża okien nawy – z cegły fabrycznej, okien apsydy kamienno-ceglane. Dach korpusu kryty blachą imitującą dachówkę, apsyda – dachówka karpiówką. Elewacje korpusu nawowego i apsydy z wydzielonym cokołem. Zachowane dwa wczesnogotyckie kamienne, zamknięte ostrołukowo portale – w elewacji zachodniej główny o trójuskokowych ościeżach, w elewacji północnej boczny, dwuuskokowy. Okna korpusu nawowego neoromańskie z XIX w., duże, zamknięte łukiem pełnym. Trzy niewielkie okna apsydy późnoromańskie (?), zamknięte półkoliście, głęboko osadzone, o oryginalnych, starannie obrobionych zewnętrznych krawędziach ościeży, wykonanych z ciosów granitowych, oraz ceglanych obokniach. Gotycki szczyt zachodni podzielony siedmioma ostrołukowymi blendami o ceglanych obramieniach, szczyt wschodni – bez podziałów, z widocznym nad dachem apsydy reliktem ceglanych ościeży zamurowanego dużego, gotyckiego okna zamkniętego ostrołukowo.

Salowe wnętrze z półkoliście zamkniętą, konchowo sklepiona apsydą, nakryte nowym podwieszonym stropem o przekroju trapezu. Nad apsydą, w partii szczytu widoczne odkrywki ościeży wspomnianego wyżej gotyckiego okna. Przy ścianie zachodniej współczesny drewniany chór muzyczny.

Obiekt dostępny po uprzednim zgłoszeniu do ks. proboszcza w Gardnie, gm. Gryfino

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 25-01-2018 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.112179, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.419099