Historia

Kościelec Kolski jest wsią o średniowiecznym rodowodzie, dawną własnością i siedzibą starosty kolskiego. Najwcześniejsze ślady historycznego osadnictwa pochodzą z X wieku. W najstarszej wzmiance pisemnej zawartej w dokumencie datowanym na 1362 r. miejscowość nazywana jest Kościołem. Parafia w Kościelcu erygowana została zapewne w już 2 poł XII w. W 1522 r. została po raz pierwszy połączona z prepozyturą parafialną w Kole, a następnie po raz drugi w 1764 r. Dopiero w 1865 r. uzyskała samodzielność.

Pierwszy kościół pw. św. Andrzeja wzniesiony został w poł. XII w. w stylu romańskim z kostki granitowej. Jego zachowane partie tworzą prezbiterium obecnego kościoła. W 1601 r. dobudowano do niego murowane z cegły zakrystię i skarbczyk (data budowy umieszczona jest na ścianie zakrystii). W 1760 r. Rafał Gurowski dobudował do świątyni od strony zach. drewnianą, oszalowaną nawę w konstrukcji zrębowej, z przylegającymi do niej kruchtami – większą od zach. i mniejszą od południa. W 2001 r. nawa ta została obmurowana nową, ceglaną konstrukcją, a następnie – rozebrana. 25 września 2011 r. kościół został konsekrowany przez biskupa Wiesława Meringa.

Opis

Kościelec Kolski położony jest na skrzyżowaniu dróg łączących Poznań z Warszawą (lokalnie Konin z Kołem) oraz Kościelec z Turkiem. Orientowany kościół pw. św. Andrzeja usytuowany jest w centrum wsi, na pd. od założenia pałacowo parkowego. Do murowanego z granitu prezbiterium, stanowiącego pozostałość pierwotnej romańskiej świątyni, przylegają murowane z cegły w układzie polskim oszkarpowana zakrystia oraz skarbczyk. Od zach. do prezbiterium przylega murowana z cegły, współczesna, bezstylowa nawa. Nawa nakryta jest dwuspadowym dachem pokrytym dachówką. Dwuspadowy dach nad prezbiterium, z wzniesioną od zach. kwadratową wieżyczką na sygnaturkę z latarnią i hełmem zwieńczonym krzyżem, pokryty jest blachą. Na ścianach salowego prezbiterium zamkniętego półkolistą absydą w części dawnej nawy widoczne są obok ostrołukowego okna zachowane ślady romańskich otworów okiennych. Ponadto w ścianie absydy umieszczone są dwa romańskie okienka. Absyda prezbiterium nakryta jest sklepieniem hemisferycznym, natomiast zakrystia i skarbczyk – sklepieniami kolebkowymi. 

Na pd. zach. od kościoła wznosi się współczesna murowana z cegły dzwonnica. Na pn. od kościoła, w pd. części dawnego parku pałacowego, oddzielonej od obecnej rezydencji drogą łączącą Konin z Kołem, na słupie zdobionym kartuszami z inskrypcjami wznosi się pochodząca z 2 poł. XVIII wieku figura św. Jana Nepomucena, wykonana z piaskowca.

Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. 

Oprac.: Tomasz Łuczak, 18-12-2017 r.