Historia

W 1626 r. Christoph von Schellendorf wybudował w Iłowej  późnorenesansowy dwór.  Budowla powstała w miejscu starszego obiektu, na wyspie otoczonej odnogami niewielkiej rzeki. Przy stawie po stronie pd. utworzono ogród warzywny. Na pocz. XVIII w. Balthasar von Promnitz rozbudował rezydencję i prawdopodobnie włączył staw do kompozycji ozdobnej. Najstarsze przekazy ikonograficzne dotyczące zagospodarowania terenu wokół rezydencji pochodzą z przełomu XVIII i XIX w. i wskazują na istnienie ogrodu o kompozycji swobodnej. Park w obecnym kształcie pochodzi z pocz. XX wieku. Prace przy przebudowie pałacu i zagospodarowaniu terenu wokół niego zainicjował Friedrich Maximilian von Hochberg, ambasador Niemiec na dworze cesarza Japonii, właściciel majątku od 1902 r. Hrabia, uznawany za znawcę japońskiej sztuki ogrodowej, przy udziale ogrodników Anlaufa i Ertela, założył ogród japoński z kolekcją różaneczników i chiński z unikalnymi „bramami księżyca” i wiaduktem z pagodą. Powstały również mniejsze ogrody tematyczne z kolekcjami mi.in dalii, róż i roślin wrzosowatych. Ostatni właściciel majątku, Paul Jentzig, w latach 30. XX w. zorganizował w parku wystawę dalii. Po II wojnie światowej pałac przeznaczono na siedzibę szkoły średniej, a park oddano do użytku publicznego. W 2012 r. rozpoczęto odnowę parku.

Opis

Park, pałac i folwark tworzą zwarty zespół położony w centralnej części Iłowej, po zach. stronie głównej drogi prowadzącej do Żagania. Pałac, otoczony parkiem, zajmuje wyspę uformowaną przez odnogi Małej Czarnej. Na wsch. podwórze gospodarcze i budynki folwarczne wzniesione w konstrukcji szkieletowej, tworzące układ w kształcie litery L. Główny wjazd do pałacu przez budynek bramny w pn.-wsch. narożniku. Cały zespół zajmuje obszar o powierzchni 15,8 ha.

Park podzielony na ogrody tematyczne. Ogród japoński, na pd. od pałacu, założony wzdłuż rzeki, obejmuje staw i kilka małych wysp połączonych mostkami. Przy nich gaj różaneczników na powierzchni około 1 ha. Ogród chiński na zach. od rezydencji, rozplanowany wzdłuż osi rozpoczynającej się przy moście pałacowym. Tworzą go  fontanny, dwa ceglane mury przebite owalnymi otworami (tzw. bramy księżyca) i alejka, pierwotnie zdobiona rzędami rzeźb na postumentach. Oś zamyka wiadukt z pagodą, tzw. Mostek Miłości, przerzucony nad ul. Ogrodową. Zachowana aleja grabowa wzdłuż drogi parkowej na pd. zach. od pałacu. W drzewostanie dominują dęby szypułkowe, graby pospolite, dęby czerwone, klony pospolite i olsze czarne. Do najcenniejszych okazów należą: buk pospolity odm. zwisająca (najgrubszy w Polsce), buk pospolity odm. miedzianolistna i tulipanowiec amerykański. Gaj różaneczników tworzą: różaneczniki fioletowe wielkokwiatowe, różaneczniki białe Cunninghama i różaneczniki żółte.

Zabytek dostępny.

oprac. Anna Jackiewicz, OT NID w Zielonej Górze, 7-11-2017 r.